Efate Vanuatu 5 - 8 augustus

In de nacht varen we van Tanna langs het eiland Erromango naar Efate. Op Erromango zijn verschillende dorpen, maar iedere verlichting ontbreekt hier net zoals op Tanna. Het invaren van de Mele baai op Efate voelt dan ook als een cultuurshock. Is dit hetzelfde land? We zien flatgebouwen, een hypermodern conferentie centrum, grote resorts en zelfs een jachthaven waar we aan de kant kunnen afmeren met elektriciteit en water. Het is vrijdagmiddag en immigration lukt nog net, maar bio security is al gesloten, dat wordt wachten tot maandag.

Voor we hierheen voeren had ik nog maar weinig van Vanuatu gehoord, dus hier even in een notendop wat geschiedenis.
De eerste bewoners van Vanuatu waren de Lapita mensen, genoemd naar het Lapita aardewerk wat ze maakten, zij kwamen hier rond 1400 voor Christus. Tussen de 11e en 15e eeuw na Christus werden de eilanden aangedaan door Polynesische volken uit het oosten, die zich ook vestigden op de eilanden. Ze leefden in kleine clans en regelmatig waren er over en weer schermutselingen die meestal eindigden in het oppeuzelen van enkele vijanden. In 1605 ziet Pedro de Quiros uit Portugal als eerste Europeaan de eilanden. Commander Cook brengt de eilanden in kaart in 1774 en noemt ze de Nieuw Hebriden, maar het duurt nog tot na 1825 (de ontdekking van de sandelhout bomen) voor er sprake is van de vestiging van Europeanen. Later in de 19e eeuw wordt Vanuatu zowel door Engelse als door Franse immigranten bevolkt. Het Franse New Caledonië was dichtbij, evenals Australië. Op Vanuatu was er eerst de handel in sandalwood, toen dat op was werden er duizenden ni-Van mensen onder valse voorwendsels overgebracht naar plantages en mijnen op naburige eilanden en Australië, het zogenaamde 'blackbirding'. Later werd land aangekocht voor kokosplantages en vee bedrijven. De Fransen en de Engelsen wilden geen van beiden wijken en de vijandigheden namen toe tot in 1906 het Frans Engelse condominium werd uitgeroepen waarin de onderlinge verhoudingen werden vastgelegd. Immigranten waren Frans of Engels, ni-Van (de oorspronkelijke bewoners) waren statenloos. In de praktijk reden de Engelsen links en de Fransen rechts, hadden ze hun eigen administratie, rechtssysteem, politie, scholen en kerken. Ook nu nog krijgen kinderen les op Franse scholen (40%) of Engelse scholen (60%). Daarnaast zijn er tientallen lokale dialecten en is Bislama de derde officiele taal die iedereen in Vanuatu min of meer spreekt. Bislama is ontstaan tijdens het blackbirding en lijkt op een plat phonetisch Engels met Franse invloeden. Ik las “Supa Value Stoa” op een grote pand in Port Vila. Spreek het uit en je weet wat het betekent. Verwarrend en ingewikkeld voor een bevolking van minder dan 300.000 mensen.

In de tweede wereldoorlog woedde in alle hevigheid de Pacfic oorlog tussen Japan en Amerika. In 1942 – na de verovering van de nabijgelegen Solomoneilanden door Japen- werd een Amerikaanse basis ingericht op Vanuatu en binnen drie maanden waren hier 50.000 soldaten gelegerd. In toaal hebben een half miljoen militairen tijd doorgebracht in Vanuatu. Drie jaar later werd alles gesloten, miljoenen aan materieel werd in zee gedumpt omdat niemand het wilde hebben en de rust keerde weer in Vanuatu, maar het evenwicht was veranderd. Rond 1970 groeit de roep om zelfstandigheid, ook hier zorgen Frans en Engels georiënteerde groepen voor een moeizaam proces. Na de nodige hobbels wordt op 30 juli 1980 de New Hebriden onafhankelijk en verandert de naam in Vanuatu. Ze doen het goed en ontwikkelen zich volgens de Asian Development Bank in 30 jaar tot een van de snelst groeiende economieën in de Pacific. In 2006 worden ze door de de New Economist Society uitgeroepen tot de gelukkigste mensen ter wereld. In 2015 brengt cycloon Pam (categorie 5) zware schade toe aan de eilanden, maar wij zien daar (met onze beperkte blik) niet zoveel meer van terug.

Het voordeel voor ons van de geschiedenis van Vanuatu is dat er in Port Vila Franse Bon Marché supermarkten zijn. We smullen van de Franse Brie uit Nieuw Zeeland, hahaha, Jeroen vindt met maar niets als Fransman. Maar voor onze begrippen is het een weelde. De Vanuatu biefstuk schijnt een van de beste ter wereld te zijn en we eten serieuze Cote a l'os (rundvlees karbonade).

De meeste boodschappen doen we overigens op de kleurrijke groente en fruit markt en ook daar: heerlijke tomaatjes, verse basilicum en andere kruiden, konden alle eilanden maar een beetje Franse invloed hebben. Om deze stad te vieren gaan we uit eten bij L' Houstalet, al 40 jaar een begrip in Port Vila en de Franse eigenaar is nog steeds enthousiast als hij bij ons aan tafel komt. Franse slakken, kreeft en voor Jeroen een Flying Fox (lokale grote vleermuis) op z'n Frans.

Genoeg gegeten en we regelen een uitstapje voor zondag naar Tranquility Island aan de noordwest kant van Efate. Het is een klein resort en de ontvangst door de lokale staf is geweldig. We maken twee prachtige duiken en zien een hawksbill schildpad van zeker 60cm, een lion fish en talloze andere vissen in de grootste en meest gevarieerde harde koraaltuin die ik tot nu toe gezien heb.

Bij het resort zit ook een schildpad nursery (kwekerij) waar ze kleine hawksbill schildpadjes die op het eiland uitkomen in ruim een jaar opkweken en dan vrijlaten, zodat ze meer kans hebben om te overleven. Aan het eind van de middag mogen er twee naar zee en het is aandoenlijk om ze over het strand te zien krabbelen. Ik kan me zo voorstellen dat ze na een jaar in een zeewater tank niet weten wat hen overkomt en ik hoop van harte dat ze het overleven.

Port Vila is duidelijk internationaal gericht en we komen verschillende buitenlanders tegen die hier enige jaren werken en/of wonen. Er wordt veel gebouwd, er is een goed telefoon netwerk en we krijgen bij immigration folders mee of we willen investeren in Vanuatu, wat overigens op grote schaal gebeurt door een groeiende groep Chinese ondernemers. De taxi busjes rijden af en aan, op zaterdag is er zelfs een verkeersopstopping, want er is een cruiseschip en iedereen wil naar een van de vele tax free winkels. Ook op maandagmorgen is er file. Ik ga naar de kapster (een leuke Kiwi vrouw) en geniet van een cappuccino met uitzicht op Mele Bay. Ondertussen handelt Roel Bio Security af: een formuliertje met 5 vragen en natuurlijk de nodige leges die betaald moeten worden voor het begeerde stempel. Ze hebben de boot niet één keer bekeken. Jeroen leeft zich uit in de (super)markt voor de laatste boodschappen, dat is hem wel toevertrouwd.

Voor we laat in de middag van Efate vertrekken

maken we een tussenstop in Havannah harbour, bij Tranquility Island voor nog een prachtig snorkelrondje boven het koraal rif. Vanuatu bevalt ons goed. 

foto's

nudibrach (zee naaktslak) een van mijn favorieten en 

een gespikkelde filefish
er komt nog een filmpje van Tranquility Island