Met Deb en Eric, onze leuke buren in de haven, en Jorge de taxichauffeur maken we een uitstapje naar Las Terrazas, zo’n 60 kilometer ten westen van Havana. Het is een ecologisch succesverhaal. Enige decennia geleden ontfermden een aantal betrokken Cubanen zich over een een verlaten landbouwgebied in de Rosario Bergen om bomen te herplanten op de terrassen. Het gebied was lange tijd koffieplantage geweest, de grond was uitgeput en de meeste koffieplantages al lang vergaan tot ruïnes. De regeneratie van de natuur werkte zo goed dat ze meer grond konden aankopen en het dorpje Las Terrazas gesticht werd voor de werknemers van het project. Witte huisjes, rode daken en een meer in oneindig groen en goed onderhouden. Inmiddels is het een Unesco Biosfeer Reservaat, een walhalla voor rust, natuur en vogelliefhebbers.
De weg er naar toe is al een belevenis! Die is gedeeltelijk 6 en later 4 baans, maar er zijn vrijwel geen auto’s! In principe rijd je rechts, maar er zijn regelmatig fikse kuilen, Jorge kent ze allemaal, en ontwijkt ze behendig. Verkeersborden ontbreken, ook langs de weg en bij de afslagen, dus als je zelf zou rijden is het goed opletten. Verder zien we wandelaars, mensen die langs de weg staan met uien, borden met kaas of te wachten op een gedeelde taxi of busje. Fietsen, brommertjes, paard-, os- en ezel al dan niet met wagen, loslopende koeien, er komt van alles langs.
Bij de ingang betalen we 1,50 dollar entree bij de Puerta de las Delicias en rijden we naar de Buenavista koffieplantage.
Het plantershuis is in 1801 gebouwd door Franse immigranten uit Haïti en ligt prachtig op een heuvel. Het huis is gerestaureerd en wordt nu gebruikt als koffie bar/ restaurant voor de spaarzame toeristen. Het uitzicht is werkelijk prachtig: bergen, regenwoud en de vallei in de verte. De plantersfamilie had 126 tot slaaf gemaakten om de koffieplantages te bewerken. Een aantal van de slavenverblijven zijn nog als ruïnes zichtbaar aan de zijkant van de droogvelden. Boven de droogvelden is het plateau met de molensteen waar de koffiebonen van hun schil werden ontdaan. Een zwaar en arbeidsintensief proces hebben we in Guatemala gezien. De gedroogde en gedopte koffiebonen werden op de zolder van het huis opgeslagen tot er muilezel vervoer was naar de dichtstbijzijnde haven, een rijkdom aan handelswaar.
Om Buenavista nu geen koffievelden meer maar een rijkdom aan bomen en planten. We rijden door naar het dorpje Las Tarrazas. Het ziet er lieflijk uit. Jammer genoeg zijn de baden van San Juan gesloten wegens renovatie van de voorzieningen, maar het huisje van de Cubaanse zanger en legende Polo Montañes is wel open. Polo is een Guajiro (man van het land) uit deze regio, zijn ouders waren arme houtskool verkopers. Hij was zeer muzikaal en bouwde een bloeiende zangcarrière op. Naar verluid heeft hij zijn huisje in het modeldorp las Terrazas persoonlijk van Fidel Castro gekregen. In 2002 kwam hij bij een auto ongeluk om het leven, maar zijn broer houdt de herinnering levend met foto’s, platenhoezen en muziek. Wij nemen het voor lief maar als we later onderweg vertellen dat we hier geweest zijn krijgen we enthousiaste reacties, “Wat geweldig dat jullie dat hebben kunnen doen!” en onmiddellijk volgen dan een paar strofen van Polo’s liedjes.
Het is stil in het dorpje. Volgens de reisgids zou er een bloeiend artistiek leven zijn maar Jorge vertelt dat sinds Trump de grenzen met Cuba weer gesloten heeft en Covid de toeristenstroom helemaal liet opdrogen veel artiesten het niet bol konden werken en weg zijn gegaan. We gaan even kijken in het Moka Hotel, een ecohotel wat zijn naam eer aan doet, de bomen groeien er door het dak van de lobby en alles ziet er verzorgd uit. Jorge zegt dat hij ervan droomt om zijn vrouw hier nog eens mee naar toe te nemen. Toeristenhotels waren decennia lang verboden voor Cubanen, nu mogen zij ook naar de hotels maar een nacht kost al gauw 2 maandsalarissen….
We gaan lunchen in het Casa del Campesino, middenin het bos. Ze verbouwen hun eigen groenten en hun varkens lopen vrij rond. De menukaart ziet er goed uit, maar de ober vertelt dat ze alleen maar varkenslapjes met rijst hebben en dat is ook precies wat te krijgen, aangevuld met een schaaltje gekookte yam wortel. De orkaan Ian heeft de oogst beschadigd en verder moet je het doen met wat er is. Er is wel een swingende salsa band en het restaurant zit gelukkig vol met toeristen die met een tour hierheen komen. We maken nog een wandeling om het meer, het is heerlijk om buiten te zijn en de omgeving is zó mooi.
Op stap met Jorge maken we ook kennis met een ander fenomeen: het is lastig om brandstof te krijgen. Zijn 50 jaar oude Lada loopt alleen goed op super benzine. Bij de benzinestations waar ze benzine hebben staan auto’s regelmatig uren in de rij. Als hij een pomp ziet zonder rij gaat hij snel even kijken of ze zijn brandstof hebben, helaas, meestal niet. Maar we komen een pomp tegen met de goede brandstof, gelijk volgooien. De benzine kost 17 cent per liter..... Ernaast zit een dollar winkeltje, je kunt er alleen maar met creditcard in harde valuta betalen (euro’s mag ook, maar Amerikaanse creditcards worden geweigerd) en hier staan de schappen vol! Onze zeilvrienden slaan ettelijke flessen rum in, zij hebben naast zoet en zout water een derde kraan in de keuken waar rum uitkomt en die tank is bijna leeg ;-) Dat proberen we die avond gelijk uit bij hen aan boord met huisgemaakte mojito’s, het werkt fantastisch!
Met Deb en Eric gaan we de volgende dag naar Jamainitas om Fusterlandia te bezoeken. Het huis/museum van kunstenaar José Fuster wat is omgetoverd in een wonderland met een explosie van kleur en vormen die de hele wijk aangestoken heeft. De foto’s zeggen meer dan ik kan schrijven. Het lijkt op Gaudi en Parque Güell in Barcelona is er niets bij…...
We zijn geïntrigeerd door Cuba, er is zoveel wat we niet begrijpen aan de ene kant en aan de andere kant zijn de steden en natuur prachtig, de mensen vriendelijk, muzikaal en extravert. Eric en Deb gaan verder maar wij besluiten nog een paar weken rond te trekken op het eiland.
Foto's van Buenavista, Las Terrazas, de motor is een voorbeeld van Cubaanse vindingrijkheid en gemaakt met allerlei onderdelen die niets met motoren te maken hebben, maar hij reed wel! als laatste Fusterlandia, het bankje "de vreugde om te leven" als afsluiting.
We dwalen een dag door het oude centrum van Havana, geen plan, gewoon de sfeer proeven. Wat een gebouwen, pleinen en forten langs de haven van de binnenstad. Alles ademt geschiedenis en levendigheid. Veel grote gebouwen aan de pleinen zijn al gerestaureerd, op veel plekken zijn bouwvakkers aan het werk en in sommige straten moet het opknappen nog beginnen.
De restaurants hebben een menu, veelal kip op verschillende manieren klaargemaakt. Ik noem dat omdat in de winkels vrijwel niets te koop is, we zien vooral lege schappen. Er zijn straatkarretjes met wat groenten en een paar ananasjes.
We eten in een restaurant in een oud gebouw, het stuk aan de straatkant is gerestaureerd en ziet er leuk uit, rondom de binnenplaats erachter staat alleen de oude structuur van pilaren en bogen overeind. De keuken aan de zijkant heeft een dak van zeildoek. Mensen op straat zijn vriendelijk, behulpzaam en bieden van alles aan om voor of met je te doen. Een vriendelijk praatje eindigt vaak in een vraag om geld, het zegt iets over hoe weinig zij hebben en/of hoe zij ons zien.
Het museum van de Revolutie is jammer genoeg gesloten voor renovatie, we kunnen alleen de voertuigen die buiten staan bekijken.
Op verschillende plaatsen is er muziek op straat en aan het eind van de middag in de cafe’s. We genieten van de sfeer en komen zeker terug voor meer!
De foto’s van onze wandeling staan hier onder.
Voor wie het leuk vindt wat meer achtergrond:
Cuba werd bewoond door een inheemse bevolking toen Columbus hier als eerste Europeaan in 1492 voet aan land zet. In 1511 komt Diego Velazques met 400 kolonisten, in 1522 worden de eerste slaven gedwongen hierheen gevoerd, rond 1550 zijn er vrijwel geen inheemse bewoners meer over.
Havana is al sinds 1607 de hoofdstad van Cuba, toentertijd onder de Spaanse kroon de belangrijkste stop voor de schepen met goud uit Mexico en zilver uit Peru naar het thuisland.
Steeds grotere en betere forten, de laatsten gebouwd eind 1700 moesten aanvallers op afstand houden. Goud en zilver was er weinig op het eiland, maar vruchtbare grond in overvloed. Fransen, gevlucht uit Haïti na de slavenopstand in 1791, legden de eerste koffieplantages aan in de nieuwe wereld. Daarna kwamen tabaksplantages in het oosten en suikerplantages waren er al door het hele land. De slavernij werd pas in 1886 afgeschaft, als één van de laatste landen ter wereld. Twee onafhankelijkheids oorlogen waren nodig om ook als één van de laatste landen de banden met Spanje door te snijden, van 1868-1878 en de tweede van 1895-1898. Door een vreemde kronkel in de geschiedenis (het Amerikaanse oorlogsschip de Maine vliegt de lucht in de haven van Havana) verklaart de USA Spanje de oorlog, wint de slag bij Santiago op Cuba en nu begint een 4 jaar durende bezetting van Cuba door de Verenigde Staten. Bij de onderhandelingen over de onafhankelijkheid in 1898 in Parijs zijn geen Cubanen uitgenodigd. In 1902 wordt Cuba officieel onafhankelijk maar met de aantekening dat de US militair mag ingrijpen als het dat nodig vindt, inclusief de stationering van een legerbasis in Guantanomo Baai. Er volgen verkiezingen, de president wordt, ook militair, gesteund door de USA. Suiker werd de grote winnaar van de export na de eerste wereldoorlog, toen er enorm veel geld verdiend werd. Rond 1920 was Havana een stad van miljonairs en werden er nieuwe en luxe huizen gebouwd in de wijken aangrenzend aan de oude stad. Het bewind wordt steeds despotischer en in 1933 is er een poging tot een coup van een groep legerofficieren die mislukt, maar de onrust is er.
Wordt vervolgd (deze informatie haal ik uit reisgids de Lonely Planet en boeken die we lezen terwijl we hier zijn)
De eerste nacht zeilen en motoren we op de gewone zeilen, maar dan….. Eindelijk, de gekleurde genaker kan uit de zeilzak! Dit keer lag hij nog onder ons bed in de voorpunt, maar de wind lokte hem eruit en hij was zo boven. Roel weet dan na jaren nog precies hoe het moet, echt knap. Een lichte wind, 10 á 12 knopen, de perfecte hoek, halve wind. Bijna 2 dagen lang varen we met de genaker, alleen ‘s nacht valt de wind een paar uur weg en gaat het zeil eraf en de motor bij. Tot nu toe kloppen de weerplaatjes perfect.
Het zeilt echt heerlijk, geen golven, geen helling, we kunnen zelfs gewoon voorin slapen. Roel doet klusjes en kijkt series op de PC, ik ben meer van het lezen en de keuken: er wordt lekker gebakken en gekookt. We zien vrijwel geen andere schepen, dus ook op dat front is het rustig.
De derde nacht draaien we bij Cabo San Antonio om de westpunt van Cuba heen en varen we aan de wind door het Yucatan kanaal de Golf van Mexico in.
De beloofde verandering van windrichting laat echter op zich wachten en ‘s morgens vroeg is de wind gewoon tegen. Zeilen eraf en motor aan. Er is gelukkig weinig wind, dus we maken best redelijke snelheid door het water, maar tot onze verbazing hebben we stroom tegen. De warme golfstroom komt door het Yucatan kanaal en gaat dan via de Straat van Florida naar de Atlantische Oceaan. Maar aan de buitenkant lopen dus tegenstromen. We hebben genoeg diesel en geen haast, maar het is jammer van de rust aan boord. De laatste avond draait de wind eindelijk naar de beloofde zuidoost, we hijsen onmiddellijk de zeilen! Maar na een klein uur uur kan alles er weer af, totaal geen wind meer. Wat jammer! We krijgen nu opeens wel 2 knopen stroom mee en komen zeer vroeg in de morgen bij de ingang van Marina Hemmingway waar we in kunnen klaren. Het is zondag en we weten niet zeker of dat kan. Op de VHF oproep wordt direct gereageerd en we varen het smalle kanaaltje in het rif door naar de havenautoriteiten waar we allervriendelijkst verwelkomd worden. Er volgen de gebruikelijke talloze formulieren: Haven, douane, immigratie & scheepspapieren. Heeft u drones aan boord (verboden hier), heeft u satelliettelefoon aan boord, wapens, drugs, huisdieren, enzovoort, enzovoort. Onze vouwfietsjes willen ze zelfs zien! Het is heerlijk weer en we hebben geen haast, dus we werken alles rustig af in het tempo van de officials.
Marina Hemmingway is een enorm complex 20 km ten westen van Havana gebouwd in 1957 met vier kanalen waar boten langszij aan kunnen meren. Tussen de kanalen zijn langgerekte landtongen waarvan er twee zijn bebouwd met appartementen en privé huizen, duidelijk bedoeld als recreatie voorzieningen. Palmen en andere bomen tussen de grasvelden geven het een tropisch aanzicht. Alles heeft betere tijden gekend en het appartementen complex lijkt onbewoond. Er kunnen denk ik wel 400 boten liggen, maar in ons kanaal liggen er 10 vaarklaar en 8 wrakken. Te koop!
Nu komt de marina baas aan boord met zijn papieren en aan het eind van het invullen zegt hij “Deze service is gratis, je hoeft het niet te doen, maar als je de havenmeester wilt tippen is dit een goed moment”. We weten van andere zeilers hoe lastig het leven hier kan zijn dus we geven hem een tip. Ik ben erg slecht in tippen, te weinig of te veel, maar dit keer heb ik volgens Roel een vriend voor het leven gemaakt. Dit is een eerste keer tijdens onze reis, maar lijkt hier meer gebruikelijk, ook de controleur van landbouw vraagt zeer beleefd om een tip. Een half uur later staat taxichauffeur Jorge bij de boot om zijn diensten aan te bieden en de hele dag komen mensen langs om te vragen of ze wat voor ons kunnen doen. Vriendelijk en zeker niet opdringerig maar het is duidelijk dat we gesignaleerd zijn.
Het lastigste deel van de reis hebben we nu gehad (denken we) en we ontspannen op en rond de boot. De temperatuur is heerlijk, tussen de 25 en 28 graden, eindelijk weer “werk”baar. Er ligt een Canadese zeilboot met een leuk stel om ervaringen mee uit te wisselen. Twee dagen blijven we zo een beetje bijkomen, morgen dan eindelijk naar Havana.
Foto's de genaker op dek, Cayo Jutias vuurtorens, de eerst die we zien aan land, Gebouw van de havendiensten en een wandeling in de wijk Jaimanitas vlakbij de haven waar keramiek voorstellingen de huizen versieren geïnspireerd door Gaudi, Piacasso en nationale thema's..
