2-18 september Noord Portugal

Is Nederland anders dan België? Of dan Duitsland? En merk je dat gelijk als je de grens overgaat? Ik herinner me nog de teleurstelling van mijn eerste keer naar het “buitenland”. Mijn vader reed de grens over met België en er gebeurde niets, alles was hetzelfde.

De overgang van Spanje naar Portugal aan de Atlantische kust is anders. De hoge rotsachtige kust van Spanje gaat bij de grensrivier de Guardia over in duinlandschap met eindeloze stranden en pas in het achterland hogere gedeeltes.

zonsondergang over de Douro in Porto

Zo afwisselend als het zeilen in Galicië was, zo saai is de Noord Portugese kust. Alsmaar Zuid, vrijwel geen ondieptes of rotsen en ook geen bevaarbare rivieren. We liggen dus in jachthavens, vaak gecombineerd met aanvoerhavens waar de grote schepen binnenlopen. Het strand steeds vlakbij dat wel, maar met een water temperatuur van net 16 graden niet echt lekker om te zwemmen. De warme golfstroom komt hier kennelijk niet meer langs.

Zouden de bewoners dan wel op de Spanjaarden lijken? Ook niet. De Spanjaarden waren zeker niet onvriendelijk, maar wel gereserveerd. De Portugezen zijn uitgesproken vriendelijk en nieuwsgierig. Ze spreken ons aan, bieden hulp, zoeken dingen voor ons op etc. Bijna iedereen spreekt wel wat Engels, Duits, Frans of Spaans, en sommigen zelfs heel goed. Sommige oudere Portugezen die we spreken hebben in Nederland of Duitsland gewerkt. Gelukkig maar, want ik versta van het Portugees geen klap. Zij verstaan mijn Spaans wel en als ik Portugees lees gaat het ook redelijk goed. Samen komen we steeds een heel eind.

Heerlijk eten, afgekeken van de buren

Het eten is ook heel anders. In Galicië had je rustig 10 restaurants op rij met exact dezelfde kaart, en op dezelfde manier klaargemaakt. Hier hebben we weer een kaart waar we op kunnen puzzelen en uitproberen. Vaak kijken we wat de buren eten en wat er goed uitziet. Soms gaat ook dat mis: in een restaurant aanbevolen door de Lonely Planet reisgids zitten alleen mede-toeristen te stuntelen net als wij. Niets af te kijken dus. We krijgen een bordje vleeshompjes vol met botjes ipv de entrecote die we voor ons zagen. Aan het eind van de avond komen er Portugezen en ik vraag de buren wat ze eten, zodat we de volgende keer zelf kunnen bestellen. Daar willen ze niets van weten, er wordt een bord aangerukt en opgeschept zodat we kunnen proeven: heerlijk! Als ze vragen of we ook hun wijn willen delen gaat dat wat ver. Voor ons dan, misschien voor hen weer niet, maar we slaan het toch af.

Van harte gefeliciteerd!

In de haven worden we uitgenodigd op een verjaardagsfeestje van een van de vissersbootjes. Er zitten wel 10 man op met taart, “champagne” en koffie met zelfgebrouwen grappa toe. 

Ik mag dat laatste overslaan maar Roel, als man, natuurlijk niet. Het is leuk om met ze te praten (Engels) over werk, leven, opgroeiende kinderen enz. Het valt me op dat veel van de kinderen in het buitenland wonen en werken, of geëmigreerd zijn. Ook hier sommigen die na hun studie geen werk hebben. Portugezen zijn erg internationaal georiënteerd. Daarnaast zijn ze heel geïnteresseerd in hoe wij reizen en wat we gaan doen. Als we de haven uitgaan de volgende dag, liggen ze buiten te vissen en worden we uitgezwaaid alsof we vrienden zijn.

De Portugezen zijn vol of over Nederland: vriendelijk, zo goed als wij dingen regelen, hard kunnen werken en sparen. Wat is het verschil? In Portugal zijn we te flexibel zeggen ze, we nemen het niet zo nauw. Net zoals in Ierland ook hier weinig vertrouwen in de politiek.

miljarden liters in de opslag van de port huizen

De kust mag saai zijn, het binnenland biedt genoeg om te compenseren. 2 dagen brengen we door in Porto met, dat spreekt voor zich, Port proeven. Roel doorziet de marketing strategieën onmiddellijk, dus we houden ons in wat kopen betreft. Maar wel toeristje spelen met een boottochtje op de Douro, een 'port met fado' avond en een lunch in een van de nauwe straatjes in de Ribeira wijk aan de rivier. 

Voor mij is het hoogtepunt van Porto de rondleiding door het Casa da Musica, ontworpen door onze landgenoot Rem Koolhaas. Het gebouw moest de stad inspireren als het Gugenheim in Bilbao of de Erasmusbrug in Rotterdam en geopend worden in het jaar dat Porto culturele hoofdstad van Europa was. Het werd maar 4 jaar te laat opgeleverd. Er was helaas geen concert deze week, dat was een mooie aanvulling geweest. 

Casa da Musica, centrale hal

Het ziet er van buiten uit uit als een groot, hoekig wit rotsblok wat uit de lucht is komen vallen. Dat wordt versterkt door een golvende stenen vlakte van geel travertin om het gebouw heen. De verrassing zit van binnen: prachtige ruimtes, waarbij de muren heel strak zijn gecombineerd met golvende glazen wanden en decoraties. De grote zaal is het mooiste is, zoals dat hoort. De wanden zijn van gelakt hout met golvende banen goud en prachtig meubilair. Spectaculair zijn de golvende glazen wanden aan de voor en achterzijde van zaal, waardoor je vanuit de zaal over het orkest heen de stad inkijkt. Een grappig detail vind ik de twee orgels die er hangen. Een Barok orgel en één uit de Romantische tijd: ze zien er prachtig uit, maar ze zijn leeg. Het geld was op aan het eind van de bouwperiode (lees: het budget was ver overschreden, dat komt dus ook in Portugal voor) maar de orgels waren essentieel voor Koolhaas en de akoestiek. Wie niet sterk is moet slim zijn, de orgels wachten nu alleen nog op een gulle gever voor de echte orgelpijpen.

Nog zo'n detail: in het oude Casa da Musica was een oppaskamer zodat ouders met kinderen toch naar het concert konden. In dit ontwerp grenst de kinderkamer aan de grote zaal. Weer met zo'n golvende glaswand, een paarse snoezel-inrichting met sterrenhemel, veel kussens en de kleintjes kunnen via boxen vast meegenieten van de muziek.

Universiteitsplein, met uitzicht op de rivier. Rrechts de bibliotheek

Vanuit Figuiera da Foz gaan we twee dagen naar Coimbra. Gesticht door de Romeinen, lange tijd in handen van de Moren, hoofdstad van Portugal in de 12e en 13e eeuw. Met één van de oudste Europese universiteiten opgericht in 1290. We bezoeken de oude universiteitsgebouwen met als hoogtepunt de Bibliotheca Joanina. Wat een prachtige zaal, met metersdikke muren voor een gelijkmatige temperatuur en een ongelofelijk mooie inrichting. Houtsnijwerk, bladgoud, prachtige tafels en boekenkasten vól tot het plafond. De studenten aan de oude universiteit houden hun Mores (regels) in ere. Ze wonen in republica's (studentenhuizen) en we zien ze rondlopen in hun zwarte pakken (of rokjes) met lange zwarte capes. Van deze tijd is dat je op de capes allerlei insignes naait van waar je mee bezig bent, welke richting je studeert etc. En dat met deze temperaturen......

's Avonds gaan we naar een Fado voorstelling in een kleine oude Capella. Het is een sfeervol concert, met 3 muzikanten en een mannelijke zanger. Fado hoort bij Lissabon en Zuid Portugal. Coimbra is het meest Noordelijk waar Fado gezongen wordt, hier bijna altijd door mannen. Als de zanger een lied zingt over vrienden (dat was géén Fado, maar wat het verschil is?), zingen de Portugezen om ons heen zachtjes het refrein mee. Ik krijg er kippenvel van zo mooi is het. Ik zoek het op bij You Tube zodat jullie kunnen meegenieten. Trás outro amigo tambem (Neemt ook andere vriend mee). Zeca Afonso schreef allerlei protestliederen aan het eind van het Salazar regime, dus wellicht heeft dit lied ook een diepere betekenis, dan ik in eerste instantie uit de tekst haal.

Afgelopen weekend in Frankrijk een reünie van ons bestuur uit 77/78 van de studentenvereniging SSR-Rotterdam. Echt gezellig om even met oude vrienden in het “Nederlandse” te zijn.

En nu zijn we in Lissabon tot eind september. Genoeg te zien en te doen, maar daarover later.

Hartelijke groeten ook van Roel, Jacomine