Fijne Kerstdagen & een gelukkig 2015

2014 in vogelvlucht

De haven is hier in kerstsfeer: de zonnebrandcreme tevoorschijn gehaald, de zomerhuisjes worden al voller, de parilla's (bbq's ter grote van een olievat) worden opgestookt. Kerst in de zomer blijft voor ons een combinatie die een beetje vreemd aanvoelt. Toch heb ik de lichtjes opgehangen en om half 10 's avonds zijn ze eindelijk te zien.
Om het nog verwarrender te maken heet kerst in Chili Pasqua (pasen?) Hoe dat komt zijn we nog niet achter, eerst dachten we dat alle Pasqua broden in de winkel nog over waren van de pasen. Nu mensen elkaar  "Buena Pasqua" wensen zit het kennelijk toch anders in elkaar. Ook de kerstboom heet Arbol de Pasqua. Vreemde jongens die Chilenen.

Kerststerren in overvloed, bomen van wel 4 mter hoog

Neemt niet weg dat we iedereen vanuit het zuiden een hele warme kerst wensen! Onze gedachten zijn weer veel bij de familie en vrienden in Nederland. Dit jaar hebben we zoon Jeroen bij ons aan boord (Anouk is net weg) en vieren we straks kerst bij onze Franse buren van de Petit Prince, ook een beetje familie, dus het voelt een stuk fijner dan onze eenzame kerst vorig jaar.



Voor 2015 wensen we iedereen de wind in de zeilen, gezondheid en geluk. Dank voor het lezen en de reacties, tot het volgende blog!

Rondom Santiago tot Puerto Montt okt-nov

Gletsjer in Cajon del Maipo met bergmeertje

We gaan de bergen in. Als je van Santiago naar het oosten rijdt zit je binnen twee uur hoog in de bergen. 's Winters kan je er skiën en nu in het voorjaar loopt alles uit als we de kloof Cajon del Maipo inrijden. De sneeuw komt dichterbij en de bomen verdwijnen langzamerhand. We hebben niets geregeld, maar dat blijkt hier niet handig. De Refugio Alleman, met prachtig uitzicht op de gletsjer, wil ons niet ontvangen. Er zijn weliswaar geen andere gasten maar we hebben ons niet van te voren gemeld en regel is regel, zelfs al komen we van ver.

Prachtige kleuren onderweg door de aardlagen, hier ijzer

Het andere guesthouse zit helemaal vol met een schoolreisje, maar geeft ons een adres van cabaña's (hutten) in het dorpje aan de overkant. Slaapplaats geregeld, maar er blijkt geen winkel en het enige restaurant heeft niet veel zin om ons te eten te geven. Ik laat me niet zo snel afschepen, anders moeten we 30 km terug over de grindweg en daar hebben we geen zin in. Zielig verhaal dat niemand ons wil hebben en dat we nergens kunnen eten en uiteindelijk gaat de señora overstag. We mogen komen. Ik had niet moeten schrijven dat we het minder luxe wilden hebben, want nu komen we in het andere uiterste.

Lopen naar boven, warm én sneeuw!

De mijnwerkers uit de buurt eten hier en daar is het menu op afgestemd: een enorme berg puree, een doorgebakken lapje, en een hapje wortels. De fles wijn is de allergoedkoopste Santa Rita en zeker 25 graden, maar we kunnen lekker buiten zitten bij onze hut en gaan niet hongerig naar bed.

De volgende ochtend zijn we bij het ontbijt al gepromoveerd tot “Mi Cariños” (mijn liefjes). We hebben in ieder geval genoeg fooi gegeven en zijn verzekerd van eten de komende dagen.

We lopen naar boven richting de gletsjer. We kunnen tot het meertje komen, verder is de sneeuw te zacht. Helemaal niet erg, want dit is al hoog genoeg voor mij. De uitzichten zijn prachtig en de natuur ook, nog even een sneeuwballen gevecht en dan langzaam weer naar beneden. 

Roel te paard in de Andés. 

We maken een paardrijrit en dat bevalt mij matig. De paarden zijn schrikkerig en wandelen in de bergen is al een uitdaging, paardrijden blijkt dat nog meer te zijn. Mijn paard kijkt bij het verlaten van het dorp een paar keer achterom, ik denk nog dat hij mij wil zien en klop hem braaf op de hals. Voor hem betekent het waarschijnlijk dat hij met mij geen rekening hoeft te houden, want hij keert om en loopt resoluut terug naar huis, wat ik ook doe of zeg. De dorpsbewoners kijken lachend toe en de baas komt terug om paard en mij op te halen. De rest van de rit lopen we aan de leiband.

Termas Valle de Colina 

Verderop komt een hond uit de bosjes, laatst waren er poema's dus de paarden schrikken zich een ongeluk en wij ook. We lopen langs een steile aardverschuiving en het enige moment dat ik echt kan genieten, is als we naast het paard staan om het uitzicht te bewonderen. Roel gaat het gelukkig een stuk beter af!

Dan nog naar de thermale baden verder op in de bergen. Onze huurauto haalt het allemaal nét over de grindwegen en door de kleine riviertjes. Het gaat steeds meer op een maanlandschap lijken. De baden zijn lekker warm en modderig, zo uit de bergen met vulkanische warmte. Helemaal gestoofd gaan we terug naar beneden.

Een laatste stop in het toeristische San Jose del Maipo tot slot, voor we weer door de heksenketel van Santiago naar het westen rijden.

Woeste golven op de  kust bij Isla Negra

Isla Negra was ooit een gehuchtje aan zee, nu is het een dorpje wat bestaat uit honderden zomerhuisjes en een paar hostels voor de zee-genieters. De kust doet een beetje Bretons aan met grote rotsen en stoere golven. We gaan hier naar toe om het kusthuis van Pablo Neruda te bezoeken. Zij collectie houten boegbeelden, schelpen, zeekaarten en tal van andere bijzonder vondsten geeft het huis en aparte sfeer. Hij was dol op varen en water, maar alleen vanaf de kant.

Het zeilbootje naast het huis van Pablo Neruda

Naast zijn huis staat een mooi houten zeilbootje, waar hij graag in de kuip zat en een borreltje dronk met vrienden, dan had hij ook het gevoel op zee te zijn geweest. In de tuin staat een oude locomotief en iedere ruimte heeft zijn eigen verhaal. Zijn werkplek met uitzicht over zee heeft een golfplaten dak, als het dan regende herinnerde het geluid hem aan zijn jeugd in het zuiden van Chili. Eigenlijk zijn de huizen een soort gedichten en daar een poosje rond te dwalen heeft hetzelfde effect als het lezen van zijn gedichten. Speelsheid, verliefdheid, met andere ogen kijken naar dezelfde dingen.

Casa Marin, vlak bij Isla Negra

Vlak achter de kuststrook liggen de eerste wijngaarden waar witte wijnen gemaakt worden. Dus er kan weer geproefd worden. Het is hier een stuk koeler dan in de Centrale Vallei en daar doen de witte wijn druiven het goed. De streken Casablanca en Leida zijn bij uitstek witte wijn gebieden. De witte Sauvignon Gris van het huis Marin is bij ons favoriet, wat is die lekker. Hier zijn de wijn “huizen” die we bezoeken overigens een stuk minder poeha-achtig dan rondom Santa Cruz. Gewoon een mooi gebouw rondom een binnenplaats en een fijne ruimte om te proeven is al genoeg. Het past ook beter bij de sfeer van het omliggende landschap, met zijn duinen en bossen.

Presidentieel paleis "Casa de Moneda"

Nog een paar dagen Santiago maken het plaatje compleet. Er wonen miljoenen mensen en vaak hangt er een dikke smog, vooral in de zomer. Het centrum heeft prachtige oude gebouwen, mooie groene parken en een vriendelijke sfeer. We doen weer een Tour for Tips, wat een leuke rondleiding! De verhalen over de ontwikkeling van de stad, de val van Allende, de dictatuur van Pinochet en grappige details maken dat we binnenstad beter leren kennen.

Toegang park Santa Lucia

Een sterk staaltje marketing vinden we de “Koffie met Benen”. Chili was van oudsher een theeland en toen de koffie geïntroduceerd werd in de jaren 70 liep het niet storm. De “Koffie met Benen” bracht daar verandering in. In de zakenbuurten verrezen tussen de winkels koffietentjes met dames in korte rokjes, die op een verhoging koffie maken voor de heren. Een poosje was het nieuwtje eraf, maar nu bloeit het weer als vanouds door een hang naar nog bloter. Er zijn zelfs drie uitvoeringen met verschillende roklengtes, waarbij de ramen ondoorzichtiger worden naarmate de rokjes korter. Het hoogtepunt van de dag in de kortste rokjes zaak is één minuut dat er een serveerster topless komt, maar welke minuut is dat?? daar kan je een dag op wachten. Voor ons buitenstaanders zijn deze laatste tenten onvindbaar, maar de gewone “Koffie met Benen” komen we opeens overal tegen. Roel haalt vanaf nu de koffie dat snap je!

Deur in Chascona, Pablo Neruda

We zwerven door de zonnige stad. We bezoeken Chascona, het derde– en laatste- huis van Pablo Neruda en zijn vrouw Mathilde, even bijzonder als de vorigen. Neruda overleed in Santiago, enkele dagen na de coup in 1973 en de condoleance bezoeken vonden hier plaats. Het huis was in de tussentijd geplunderd en gedeeltelijk vernield door de militairen. Het Museo de la Memoria, het museum van de herinnering, over de coup in 1973 en de dictatoriale jaren van Pinochet daarna maakt indruk op ons. We kijken de films 'NO' en 'Machuca' over die tijd en verdiepen ons in die belangrijke periode voor Chili. Nog steeds zijn Chilenen verdeeld, soms tot in families toe, over Pinochet.

Wisseling van de wacht, Presidentieel Paleis

Voor de een was het de weldoener die Chili gered heeft van de chaos en de ondergang, voor de ander was het de wrede dictator die opdracht gaf tot moorden en onderdrukken.

De wisseling van de wacht bij het presidentieel paleis is een uitgebreide militaire ceremonie en doet erg stijf aan. Strak in het gelid, gepoetste laarzen en marsmuziek. We realiseren ons dat we dat militair vertoon helemaal niet gewend zijn en we zijn er niet rouwig om. Erom heen wordt gestaakt door bankmedewerkers voor betere arbeidsomstandigheden. Wat een levendige stad. We hebben een klein appartementje voor de dagen in Santiago en we voelen ons weer een beetje stads.

Blik op Puerto Montt en de vulkaan Osorno

Maar de vakantie zit er op, na al het zwerven trekt de boot weer. Het is wel even wennen in Puerto Montt: de temperatuur komt er nog niet boven de 15 graden en iedere dag 4 seizoenen weer. Er moet nodig gewerkt worden dus we brengen onze dagen door met klussen, dan wel boodschappen doen voor de volgende klus. Ik vind een yogaklasje waar ik met de buurvrouwen van de haven naar toe ga. We barbecueën samen met de andere overwinteraars in de speciale bbq ruimte in het clubhuis en bereiden ons voor op de oversteek door de Pacific in 2015. De dagen van november vliegen voorbij en aan het eind van de maand komt dochter Anouk naar ons toe. Een betere en leukere stok achter de deur om alles af te maken is nauwelijks denkbaar!

Rondom Santiago, Valparaíso & Santa Cruz - oktober

"Ik zou met je willen doen -wat de lente met de bloemen doet"
gedicht van Pablo Neruda op garagedeur in Valparaíso

Op de terugweg naar Chili gaan we 2 weken op bezoek bij vrienden van lang geleden. Heerlijk om bij te praten en te genieten van het huiselijke leven, de weken vliegen voorbij!

Dat is toch iets bijzonders van tijd. Soms zou je de uren stil willen zetten omdat het veel te vlug gaat, soms ben je maar een paar dagen onderweg en lijken het weken.

Dat laatste overkomt ons de twee weken daarna. We maken een vier windstreken rondje om de hoofdstad Santiago heen. Omdat Chili zo smal is rijd je een paar uur en je bent in een heel ander landschap. In de lengte richting van Chili duurt een reis weken: 4300 kilometer!

De baai van Valparaíso vanaf Cerro BellaVista

Eerst naar het noorden naar de havenstad Valparaíso, het “paradijselijke dal” met een mooie natuurlijke haven. Een “booming” stad uit de 18e en 19e eeuw. Alle scheepvaart naar noord en zuid kwam hier langs en er werd volop gebruik gemaakt van de faciliteiten van Valparaíso. Met de opening van het Panama kanaal in 1914 kwam er een abrupt einde aan de grote welvaart. Valparaíso is nog wel de tweede stad in Chili na Santiago, maar veel oude gebouwen staan er wat treurig bij. Valparaíso is gebouwd op 42 heuvels in een kleurrijke stijl, het maakt een prachtige indruk als je binnenvaart of rijdt.

Trolleybus in het centrum

De kleurrijke huizen hebben een praktische achtergrond. In de haven werd er vaak golfplaat afgedankt door de schepen en dankbaar verwerkt om de houten huizen te beschermen tegen de zoute lucht. Met verf die over was van de schepen werden de huizen ook “gratis” geschilderd, maar er moest een beetje creatief mee omgegaan worden want het waren restjes. Het resultaat is prachtig. Valparaíso is ook de stad van artistieke graffiti muurschilderingen en er zitten mooie bij! Met steile tandrad treintjes (ascensor) kan je naar boven op de heuvels.  Door de kloven ertussen heeft iedere heuvel zo zijn eigen "dorpje". De uitzichten op de baai zijn om te zoenen.

Antieke Ascensor

Dit alles vertelt de gids van tour4tips, die ons 3 uur lang mee neemt door de stad. De trolleybus, ascensores, de leukste wijken, het beste drankje, alles wat binnen het bereik van een paar dagen zit laat hij ons zien. We zijn de “free”walking tours al eerder tegen gekomen. Steevast jonge enthousiaste gidsen die op een frisse manier de stad laten zien en Engels spreken. De achtergrond-informatie hebben ze ook, maar laten dat afhangen van wie er in de groep zit. Na afloop krijgen ze een bedrag, naar gelang wat je het waard vond. Er komen gelukkig steeds meer toeristen die voor extra inkomsten zorgen in de stad.

Graffiti of kunst? Graffiti Kunst!

We beginnen hier aan wat de komende weken een een kleine Pablo Neruda pelgrimage wordt. Dichter, schrijver, diplomaat en Nobelprijswinnaar. Hij had een huis in Valparíso en het bezoek is zeer de moeite waard. Hij was een enorme verzamelaar en in zijn huizen zijn veel grappige dingen verwerkt. Overal is een bar, een grote eettafel om met vrienden te eten en slaap- en werkkamers met uitzicht. Natuurlijk komen we ook meer te weten over zijn prachtige gedichten en zijn reizen over de hele wereld als diplomaat. Hij was het land uitgezet omdat hij kritiek had op het bewind van de voorganger van Salvador Allende. Later werkte hij als Chileense ambassadeur in o.a. Frankrijk. Neruda maakte nog net de militaire coup mee en de dood van Allende, voordat hij overleed aan een ziekte. Een kleurrijke man! Zijn huizen zijn na de val van Allende allemaal geplunderd en daarna weer opgeknapt door de weduwe van Neruda en de stichting die zich bekommerde om zijn nalatenschap.

Valparaíso bij nacht

Een grote gevangenis op een andere heuvel is omgebouwd tot theater en we zien een paar mooie dansvoorstellingen in een internationaal festival. Heerlijk uit eten, met prachtig uitzicht op de baai en een zonsondergang of de maan boven het water. Spierpijn van de steile klimmetjes, maar verder genieten we enorm van de stad.

de vaten van La Postolle

Er is vast nog meer te zien en we vertrekken dan ook richting het zuiden van Santiago naar de Colchagua vallei, onderdeel van de Centrale Vallei, hét wijngebied voor de rode Chileense topwijnen. We logeren in het hotelletje Vino y Tierra in Santa Cruz met een zeer behulpzame eigenaar. Roel wordt er een beetje kriegel van, maar dankzij Enrique komen we wel overal en hij regelt de rondleidingen enzovoort. 

We bezoeken top wijngaard La Postolle, helemaal naar Frans concept. Het gebouw is geweldig. Hier maken ze de topwijnen, in hun andere wijngaarden maken ze gewonere wijnen en verdienen ze het geld om dit neer te kunnen zetten. Er komt hier geen pomp aan te pas, alle wijn stadia van pers tot fles worden met zwaartekracht doorlopen. Ook andere toevoegingen vind je niet in deze wijn, puur natuur à ongeveer 75 euro per fles. De opslagplaatsen zijn ingegraven in de berg en helemaal pas gelegd op het Zuiderkruis en de aardstralen.

De wenteltrap met Pendulum van Foucault

De plafonds zijn sterrenhemels. Een prachtige wenteltrap leidt door alle 5 verdiepingen heen met in het midden een enorme pendulum die een patroon schrijft in het zand op de bodem. De laagste en zesde verdieping is alleen voor de eigenaar. Door de glazen vloer kan je nog net de duizenden flessen zien die daar opgeslagen liggen. Ik hoop voor de beste man dat hij veel vrienden heeft om te genieten van al dat lekkers.

Uitzicht op de wijngaard van Montes

Ook de wijngaard van Montès heeft een prachtig gebouw als parade paardje. Hier is alles Feng Shui uitgevoerd en kosten nog moeite gespaard om indruk te maken op de gasten. Een heerlijke lunch tussen de wijnstruikjes maakt het geheel compleet. We zitten behoorlijk decadent te doen vinden we zelf. We kunnen helaas geen wijn meenemen, dus het is een genoegen om ze hier te proeven.

Enrique regelt ook nog een leuke paardrijtocht voor ons in de wijngaard van MontGras. Het is voorjaar en warm in de vallei en je ziet de druivenstruiken groeien. Boven op de heuvels hebben we een mooi uitzicht over de hele vallei en Santa Cruz in de verte. Nog een proeverij met hapjes na afloop, wat een leven!

Proeflokaal van Montes in de kelder, rond en Feng Shui

De Centrale Vallei ligt tussen de Andes bergketen in het oosten en wat kleinere heuvelruggen in het westen. Het eerste zorgt voor voldoende aanvoer van water, de tweede dat de koude zeelucht geen invloed heeft op de druivenstruiken. Voeg daaraan toe een zonnige, lange zomer en het resultaat is een uitstekend klimaat om de rode wijnen te maken. Met alcoholpercentages van rond de 14% en daar komt geen suiker aan te pas. In Chili zijn ook oude rassen teruggevonden die verloren gegaan zijn in Frankrijk toen daar eind 19e eeuw een vernietigende ziekte heerste onder de druiven. Carmenère en Malbec zijn nu de topwijnen van Chili.

Prachtige omgeving, heerlijk rustig rijden met onze gidsen

Waar geen druiven kunnen groeien staan fruitbomen, overal bloeien rozenstruiken en rozenhagen, de tuinen staan vol bloemen en de bergen zijn nooit ver. Het is een feest hier rond te rijden.

We bezoeken het buiten "San José del Carmen" in El Huique gebouwd in 1829. Eén van de bewoners was Frederico Errázuriz, van 1896 tot 1901 de president van Chili. De 6 zomermaanden bracht hij met zijn familie, ministers, ambassadeurs en gasten hier door.

Gaanderij met bloemengordijn

Het landgoed had 22 binnenplaatsen, een eigen kerk uit 1858 en ik weet niet hoeveel hectare land erom heen. De inventaris van de kamers rond de hoofd binnenplaats is nog origineel en dan zie je hoeveel er toentertijd uit Europa gehaald werd om hier “Europees” te kunnen leven. Prachtig vond ik de gaanderij om de binnenplaats, waar aan de buitenzijde een gordijn van bloemen neerhangt van zo'n halve meter lang. Schaduw voor de witte huid van de dames tijdens hun wandeling en heerlijk geurend.

Kerk van "San Jose del Carmen" El Huique

Het Cardoen museum in Santa Cruz is ook een vermelding waard. Opgebouwd door een particuliere verzamelaar en nog nooit zagen we zo'n uitgebreid museum. Van fossielen in alle soorten en maten, via de originele bewoners, de Spaanse verovering, de politiek tot de tentoonstelling over de redding van de 33 mijnwerkers in 2010. De afdeling met oude auto's en treinen hebben we maar gelaten voor wat het was, dan moesten we er nog een dag voor uit trekken.

Na al dit proeven en de luxe zijn we toe aan iets anders: we gaan weer de natuur in.

bediening van de Ascensor Reina Victoria

Wandel tours in Valparaiso en Santiago: http://www.tours4tips.com/

Stilleven in wijn

Bolivia: Titicacameer & La Paz - september

Kathedraal in Copacabana

We hebben nog een staartje Bolivia voor de boeg. Onze retourvlucht vertrekt vanuit la Paz en daar maken we dankbaar gebruik van.

Met de nachtbus gaan we naar Copacabana aan het Titicaca meer. Deze hele reis doen we al aan de hoogste dit en dat, en nu nog en keer: Het Titicacameer op 3800 meter is het hoogste meer van deze omvang op aarde: 190 bij 80 km! Nu we eenmaal wat aan de hoogte gewend zijn valt het ons nauwelijks op dat het zo hoog ligt. De besneeuwde bergtoppen van meer dan 6000 meter erom heen versterken het gevoel dat het allemaal nog veel hoger kan. Het meer is groot, prachtig blauw en er wordt veel gevist.

Zonsondergang over het Titicacameer 

Met de bus rijden we langs de Peruaanse oever van het meer tot we bij het schiereiland komen wat opeens weer bij Bolivia hoort. Wat is het mooi met de bergen erachter. Copacabana valt een beetje tegen, het is een rommelig stadje met veel goedkope accommodaties en vooral gericht op doorgaand verkeer. Het strand is ronduit vies. Met tripadvisor/reisgids vinden we la Cupola, een erg leuk restaurant met uitzicht op de ondergaande zon en het meer. Verrassend is de verrukkelijke visfondue, zalmforel uit het Titicacameer natuurlijk.

Oma zegent de truck bij de Kathedraal

We bezoeken de enorme kathedraal, zo belangrijk in het invulling geven aan het geloof na de val van het Inka rijk. De Andes volken zijn erg (bij-)gelovig en de kerk gaf daar een nieuwe invulling aan. De uitstraling van het altaar is indrukwekkend. Dat het geloof nog steeds springlevend is, zien we op de stoep van de kathedraal. Een gloednieuwe truck wordt gezegend in een mix van Katholiek en Pacha Mama. Kaarsen in de kapel, bloemen, slingers op de motorkap en rondom de truck wordt rijkelijk met alcohol gesprenkeld om Pacha Mama goed te stemmen. Het is een familiegebeuren en Oma speelt een hoofdrol, iedereen is serieus. Een goed begin voor zo'n grote onderneming en veilig thuiskomen is iets om voor de bidden.

Noordelijke punt van Isla del Sol

Het leukste is een boottocht naar Isla del Sol. Ernaast ligt Isla la Luna, de geboorteplaatsen van de zon en maan en ook van de grondleggers van het Inka rijk. Gezamenlijk zijn de laatsten in opdracht van de goden op zoek gegaan naar een geschikte plaats om hun rijk te stichten en dat werd Cusco. De eilanden waren heilig in de precolumbiaanse tijd, met grote tempel complexen. Daar is niet zoveel van over, maar de ligging van de eilanden in het meer is nog steeds prachtig. We krijgen een rondleiding door een man van het eiland en hij is duidelijk zeer trots en erg blij met de tourgasten en hun 'vrijwillige' bijdrage.

Inka beeldje in het Museum op Isla del Sol

We lopen het eiland over langs een eeuwenoud pad. De wandelroute loopt over een bergrug en het uitzicht over het meer is spectaculair! Halverwege worden we verwelkomd door de vrouwen uit het dorp of we willen betalen voor het overpad. Dit is niet vrijwillig en we krijgen een echt ticket. Verderop komen we door het dorpje aan het eind van het pad, waar ook een kleine bijdrage gevraagd wordt voor het pad. Iedereen is hier een hostal aan het bouwen en we komen zeker 10 pizzeria's tegen. Een goed concept maar 10-voudig heeft waarschijnlijk niemand te eten (behalve de gasten) en het dorp gaat er niet op vooruit. Planning lijkt in ieder geval te ontbreken en afstemming ook. We dalen af naar de zee langs een steil pad en zijn net weer op tijd bij de boot voor de terugtocht.

Overtocht van het schiereiland naar het vaste land van Bolivia

Copacabana laten we de volgende dag zonder hartzeer achter. Tijdens de rit kunnen we goed zien hoe La Paz zich uitbreidt. Op de hoogvlakte El Alto rijden we door uitgestrekte half afgebouwde buitenwijken met zandstraten en armoedige woningen en afgebakende terreinen. Hoe dichter we bij het centrum komen hoe voller het wordt. Alles gebeurt op straat. Tussen de rommelige bouw staan af en toe zeer flitstende gebouwen met spiegelramen en schilderwerk in knallende kleuren. Het lijken feestzalen, maar ze doen vreemd aan. Veel mensen in traditionele kleding, waarbij de Cholita's er uit springen. Kleurige enorme rokken, twee vlechten op de rug en het kenmerkende kleine zwarte hoedje op het hoofd. Wat werken deze vrouwen hard! Ze dragen hele lasten op hun rug in kleurige doeken.

Glimmende huizen, maar alleen de voorkant!

Handelswaar, boodschappen, maar ook hun kinderen. In de huizen is vaak nog geen water en er wordt gekookt op gasflessen, dus er wordt wat afgesjouwd.

In La Paz is het weer knap druk. Door de komende verkiezingen is nu een stuk van het centrum afgezet in verband met betogingen en de bus zet ons maar ergens af want hij kan er niet door.

Markt in El Alto een buitenwijk van La Paz

Roel doet de stadstour met “tour for tips”. Die hebben we al in verschillende steden gedaan en zijn steevast leuk en verrassend. Je komt gewoon opdagen, loopt mee met de tour en na afloop krijgen de gidsen een vrijwillige bijdrage. Kennelijk slaat het aan en niet alleen bij ons. De tour gaat over de heksenmarkt waar gedroogde lama foetussen te koop zijn en tal van andere duistere zaken. Langs de grote markt waar ieder zijn eigen Cholita/koopvrouw heeft.

De stad werd vroeger door een rivier in tweeën gedeeld. Op de ene oever mochten alleen Spanjaarden en andere Europeanen wonen, op de andere oever woonden de lokale indianen, veelal van het Aymara volk. Tot 15 jaar geleden mochten Indianen niet op het plein voor het presidentieel Paleis komen, omdat ze als té vies werden beschouwd. De Katholieke kerk heeft een grote rol gespeeld in het ondersteunen en uitvoeren van deze regelingen, in de naam van bekering tot het heilige geloof. Bolivia heeft een geschiedenis van zeer kort durende presidentschappen – diverse malen verlieten ze het paleis via het balkon - afgewisseld met militaire coups en dictaturen. De huidige president, Evo Morales, is zelf van inheemse afkomst en al sinds 2005 president, dus er is veel veranderd.

Fruitstalletje op de markt, oog voor detail ;-)

Bijzonder is ook de gevangenis San Perdo. Gebouwd voor 400 gevangenen, er wonen er 2.500 met slechts 5 bewakers, want zelfregulatie is het hoogste goed en op ontsnappen staan stevige straffen. Er wordt door sommige gevangen nog goed verdiend , de familie komt regelmatig en kookt en er zijn gevangenen met een duur 'appartement'. Maar ook binnen de muren zijn er arme en rijke “wijken”en de arme gevangenen hebben een zwaar bestaan.

Om onze laatste vrije avond te vieren gaan we naar Gustu, een top restaurant in het rijke, lagergelegen deel van de stad. Tot nu toe waren we steeds in het oude centrum en wat een verschil! De huizen zijn nieuw en het grootste verschil is dat ze ook allemaal af zijn. Flats, luxe winkels, metro en stil op straat. Het diner is geweldig, geïnspireerd op de Boliviaanse keuken maar erg geraffineerd. Om ons heen wat toeristen, maar het merendeel zijn Bolivianen, vaak met hun geliefde of gezin. We zien een heel ander Bolivia hier en kijken onze ogen uit.

Flink remmen!

De laatste dag gaan we voor een geweldige finale! We fietsen “de meest gevaarlijke weg ter wereld”. Die bedenkelijke eretitel stamt uit voorgaande jaren toen het de enige verbindingsweg was tussen Coroico in de Yungas Vallei en La Paz en een belangrijke route voor de cocaïne. Er is nu een nieuwe autoweg aangelegd en de oude weg is een populaire, zij het nog steeds enigszins gevaarlijke, mountain bike route. Maar wat is het gaaf om hier te fietsen! We starten op 4700 meter, het hoogste punt van La Paz el Alto.

Straks fietsten we aan de overkant

Om ons heen sneeuw, de dag ervoor hagel, maar wij zijn er niet rouwig om dat het vandaag alleen maar koud is. We beginnen met een stukje van de autoweg, dus gewoon over asfalt. We fietsen in totaal 64 km naar beneden en dalen 3600 meter af. De foto's en het filmpje zeggen waarschijnlijk meer dan mijn woorden. We dalen beheerst af en stoppen gelukkig vaak, want de uitzichten zijn adembenemend. We komen langs een gehuchtje aan de autoweg wat bestaat uit 21 forel-restaurantjes. Er was ooit een visser bij de rivier, die ging gebakken forel verkopen langs de autoweg........ de rest kunnen jullie wel raden. Ook komen we langs een drugscontrole post die alle vrachtwagens controleert. In de Yungas wordt al sinds jaar en dag Coca verbouwd.

Geweldige dieptes, ik blijf wel een beetje uit de buurt

Een gedeelte wordt gewoon gebruikt om op te kauwen en thee van te zetten, zoals wij dat ook gedaan hebben. Maar 30% van de coca blaadjes “verdwijnt” ieder jaar. Vandaar de controlepost. De post is overigens gesloten tussen 00.00 en 05.00. De rest kan je hier ook raden.....

Na een paar kilometer komen we op het ongeplaveide stuk van de weg. Soms is het hier letterlijk adembenemend als we over een smalle, hobbelige weg vol stenen langs de afgronden fietsen. De gidsen zijn terecht streng, bravoure gedrag wordt niet gewaardeerd hier.

Showfoto op het randje

Will, de lokale gids, doet zelf wel mee aan wedstrijden, zijn record is iets minder dan 2 uur. Wij doen er ruim 4 uur over met de fotostops. 

Iedere 1000 meter die we afdalen gaan er weer kledingstukken uit. Tot de warmte en de muggen elkaar in evenwicht houden. We fietsen onder watervallen en door riviertjes. We kronkelen naar beneden terwijl alles om ons heen steeds meer op een tropische tuin gaat lijken. Sommige stukken zijn pittig, niet om te trappen, want dat doen we vrijwel de hele weg niet, maar om te remmen en ondertussen de bolle stenen te ontwijken en de volgende bocht goed te nemen. Hier en daar staan er sinds twee jaar vangrails, een beetje mosterd na de maaltijd, maar vast ook effectief voor fietsers.

De adrenaline geeft ons een kick en ik krijg het idee dat ik best een beetje kan mountain biken. Dan vertelt de gids dat de meeste ongelukken in dit laatste stuk gebeuren, omdat mensen teveel zelfvertrouwen krijgen. OK beetje dimmen dus, maar we genieten toch allebei van het gevoel en de spanning! Het dal is prachtig en we zien hier en daar coca velden. Het is een geweldige ervaring!

We eindigen in La Senda Verde, een opvangcentrum voor onderschepte gesmokkelde dieren, veelal aapjes. Ze mogen niet terug in het wild, maar niemand betaalt voor de opvang. Dus onze maaltijd is deel van het goede doel en ze werken in het centrum met betalende “vrijwilligers”.

Bijna beneden

De bus terug over de nieuwe weg doet er uren over! Later horen we dat de nieuwe weg nu de meest gevaarlijke weg in Bolivia is, dus we hebben nog steeds geluk dat we heelhuids in La Paz aankomen.

Onze vlucht is bevestigd, we gaan weg, maar we hebben Bolivia in ons hart gesloten. We hopen van harte dat het de mensen goed gaat, dat ze hun oorspronkelijkheid kunnen bewaren. Dat Morales, als hij wordt herkozen, het land's belang voor ogen houdt.....

De fiets trip www.gravitybolivia.com ook met leuke filmpjes...

City trip: www.redcapwalkingtours.com

Gustu: www.restaurantgustu.com echt een aanrader en zeer betaalbaar (voor Europees begrip)

Inka tempel op Isla del Sol met uitzicht op Titicacameer

Woestijnbloem op Isla del Sol

Het Inka pad over het eiand

Even uitrusten, het is warm en alles gaat met de hand

Nog een laatste blik op het Titicacameer, bergen in de wolken

Peru: Cusco & Machu Picchu - september

Het centrum van Cusco, de kathedraal op Inca fundementen

Het is even wennen in het centrum van Cusco! Opeens zijn de straten heel,  de taxi’s aanzienlijk jonger dan 25 jaar en de toiletten begaanbaar. Redelijk wat mensen spreken Engels, vertellen over de omgeving en gooien zelfs commerciële visjes uit. De prijzen zijn opeens in dollars en de keerzijde is natuurlijk dat de prijzen vijf keer zo hoog zijn.

Met Willeke bij Abrazos, weer even aan het werk

Een van de redenen dat we in Cusco zijn is om Willeke te ontmoeten, mijn bijzondere oud-collega die hier in 7 jaar tijd vanuit het niets autisme centrum Abrazos heeft opgebouwd. Uniek in Peru en geweldig om te zien. Het centrum heeft nu een eigen onderkomen waar diagnostiek, oudercursussen en groepstherapie verzorgd worden door het team Peruaanse pedagogisch medewerksters. Daarnaast is er ondersteuning voor ouders en kinderen thuis. We hebben het met Willeke en haar partner over cultuur-verschillen en wat je kan verwachten van ouders en instanties. Het is een pad vol hobbels en gelukkig ook stappen vooruit.

Wachten op mama na therapie

De samenwerking met lokale organisaties en psychiaters groeit en de bekendheid neemt toe. Ik heb veel bewondering voor Willeke om zo’n lange tijd met zoveel enthousiasme en gedrevenheid hier te werken. Het is zo’n groot verschil of je hier als toerist rondloopt of aan het werk bent. Het is zo’n groot verschil of je in Nederland woont of in Peru. Ondersteuning in het omgaan met autisme zit hier niet in de gezondheidszorg, ouders moeten het zelf betalen. Dat is voor veel ouders hier lastig. Gelukkig krijgt Willeke ook ondersteuning uit Nederland om de organisatie op te bouwen. Uiteindelijk doel is om Abrazos te laten draaien met Peruaanse inkomsten. Voor meer informatie of een zeer gewaarde donatie kijk op www.abrazos.nl

Machu Picchu in volle glorie

We nemen de trein richting Machu Picchu, er is keuze uit 3 service cq prijs-niveau’s (75 tot 400 USD), geen van allen echt goedkoop en dat geldt ook voor de toegang tot de Machu Picchu zelf. De reis is al een belevenis op zich, vanuit de prachtige, brede vallei van Cusco rijdt een ouderwetse trein door een steeds smaller wordend rivierdal met aan beide zijden hoge bergen naar de voet van de berg waarop de Machu Picchu gebouwd is.

Een overgetelijke treinreis door het dal

De echte diehard gaat trouwens te voet via het Inka Trail naar de Maccu Picchu, 4 dagen wandelen over toppen van 4.200 meter hoog. Wij niet, want we hebben op deze hoogte nog steeds moeite met een trap van meer dan 20 treden. Machu Picchu is gelukkig verborgen gebleven voor de Spanjaarden en daardoor na 500 jaar nog redelijk intact. Het lijkt erop dat het stadje met een kleine 1000 inwoners gewoon opzettelijk verlaten is. Pas in 1911 is het door de Amerikaan Hiram Bingham weer ‘ontdekt’. Storend vinden wij wel dat alles wat los zat naar musea in de USA en andere landen verscheept is en nooit is teruggegeven. Helaas is het meer cultureel erfgoed zo vergaan.

Het nevelige weer zorgt wel voor een mysterieuze sfeer

We treffen het niet met een gedeeltelijk sombere en druilerige dag. Wat we zien is wel geweldig, zowel door de omvang, door het vernuft, maar ook door het geploeter in rots en steen. Indrukwekkend is vooral de wijze waarop enorme stenen op maat gehakt werden en zonder cement naadloos op elkaar gestapeld werden. En natuurlijk de nog steeds onbekende wijze waarop ze deze enorme stenen überhaupt daar gekregen hebben! Het ziet er echt uit als een stadje, en de tempels zijn nog steeds prachtig. Met openingen waar de zon doorheen schijnt met zonnewendes en meer verwijzingen die niet allemaal begrepen worden. Op de steile hellingen rondom de stad zijn overal terrassen aangelegd voor de landbouw, wat een inzet. Het moeten goede organisatoren geweest zijn!

Wat een bijzondere plek, om stil van te worden

Aan het eind van de middag loop ik een paar kilometer naar de Poort van de Zon, de oude toegangspoort, waarvandaan er een prachtig uitzicht is op de Machu Picchu. Hier is het stil en als de zon doorbreekt ligt daar de stad in volle glorie tussen de omringende bergen. Ik probeer me in te leven hoe de Inka pelgrims van weleer dit ervaren hebben. Ontroering, trots en ontzag komen bij mij boven.

Het stadje aan de voet van de berg lijkt op een dorpje uit Asterix en Obelix, alleen de Antiek en Kolen winkeltjes heten hier: Souveniers en Restaurant. Daartussen verdringen zich de masseuses, hier heerst de toerist.

De heerlijke binnenplaats van het Ninos Hotel in Calle Meloc

In Cusco verblijven we in het sympathieke Ninos Hotel. Opgericht door de Nederlandse Jolanda van den Berg om inkomsten te verwerven voor de ondersteuning van straatkinderen in Cusco. Het is inmiddels uitgegroeid tot een keten van 3 hotels en gezamenlijk onderhouden ze 5 kinderrestaurants waar rond de 600 achtergestelde kinderen dagelijks een maaltijd, huiswerkondersteuning en sportactiviteiten krijgen, tanden poetsen en twee keer per week onder de douche mogen.

We bezoeken het kinderrestaurant in Calle Ferro en het is indrukwekkend. Het ziet er zo leuk uit! Als eerste bekijken we in de piepkleine zelfgetimmerde bioscoop (zo’n 20 zitplaatsen, een grote tv en dvd-speler) een filmpje over het project.

Tandenpoetsen in het Kinderrestaurant van Ninos

De kinderen verdienen punten met alledaagse dingen om naar de bios te mogen, een ongekende luxe in hun leven en zeer populair. Ook voor de popcorn en cola sparen ze punten, het is net echt. Er is ook een bibliotheekje met veel te weinig boeken en een grote sportzaal, maar de vloer is hard aan vervanging toe. Het kost heel wat moeite om alles draaiend te houden, maar we kunnen ons goed voorstellen dat het voor de kinderen veel uitmaakt in hun leven om hier dagelijks te komen. Donaties zijn altijd welkom!

www.stichtingninos.com

Saqsaywaman fort in Cusco, wat een bouwwerk!

Een paar dagen lang verkennen we Cusco en omgeving. Bijzonder is een mooie dag waar we ons met een taxi hoog in de bergen laten afzetten en al naar beneden wandelend  4 Inka-monumenten bezoeken: een badhuis, een jachtslot, een mortuarium - ook de Inka’s mummificeerden hun edelen - en het indrukwekkende fort van Saqsaywaman wat uitkijkt over Cusco.  Opvallend is dat al deze monumenten een combinatie zijn van gebruik en heilige plaats. De ligging is bijzonder en altijd gerelateerd aan de bergen (de voorouders) water (de scheppende kracht) of de aarde (de moeder).  Het geloof had een grote plaats in het leven van de Inka’s.  Tipon, een andere  heilige plaats annex landbouw-centrum bezoeken we later te paard. Er is nog zoveel wat we niet gezien hebben in de buurt, de Inka’s bouwden knap stevig!

Eeuwenoude irrigatie kanalen in Tipon

Cusco dankt zijn ontstaan aan een bijzondere plaats ten opzichte van het Zuiderkruis en was eeuwenlang de hoofdstad van het Inka-rijk. Voor die tijd was de streek ook al bewoond door ontwikkelde indianen. Van de Inka’s is bijzonder dat ze een enorm rijk opbouwden in het huidige Bolivia,  Chili en Peru met rond de 10 miljoen inwoners. In 1532 kwamen de Spanjaarden en troffen een intern verdeeld land aan als gevolg van broederstrijd en ziektes die aan hun komst vooraf waren gegaan. 250 Spanjaarden – waarvan 80 te paard – waren in staat 100.000 Inka’s te verslaan en de koning gevangen te nemen.

Straatje in Cusco, Inka fundamenten en statenplan

De Spanjaarden hebben nogal huisgehouden en veel van de Inka- gebouwen ‘hergebruikt’ lees gesloopt en er in Spaanse stijl iets nieuws voor neer gezet. De fundamenten en de onderste 2-3 meter bleven, de rest werd opnieuw opgebouwd. Veel omwille van het geloof….. De schatten en kunstwerken werden vernietigd of omgesmolten. Hier heerst een nieuwe orde! Tegenwoordig is vrijwel de hele Peruaanse bevolking Katholiek.

De Inka’s vereerden de zon en maan en Pacha Mamma als moeder aarde. 3 dieren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven en waren heilig: de Condor als de voorouderlijke tijd en spreekbuis voor de goden, de Poema als de huidige tijd en de  slang als het duistere onderaardse.

Grappige ontmoetingen, señora met lama

Bijzonder is dat de binnenstad van Cusco is gebouwd in de vorm van een Poema en ieder stuk in het stratenplan heeft een heilige betekenis. Pacha Mamma krijgt nog steeds regelmatig iets geofferd – vooral alcoholische versnaperingen – om te voorkomen dat ze uit zichzelf iets tot zich neemt. Volgens ons houdt ze gewoon van een neutje…..

Kleurige traditionele kleding, iedere streek anders

Cusco en omgeving zijn toeristisch - ze noemen zich niet voor niets de culturele hoofdstad van Amerika – en dat trekt honderdduizenden toeristen per jaar. 

Heel andere producten op de markt, veel quinoa en granen

Anders dan de jongeren op veel andere plekken in Zuid Amerika zijn het hier ook toeristen die iets te besteden hebben. De economische situatie van veel Peruanen is dan ook de afgelopen jaren vooruit gegaan. De taxichauffeurs zijn onze belangrijkste bron van gesprekken over de lokale politiek, want ze hebben tijdens de rit alle tijd voor ons. Er zijn verkiezingen voor burgemeester in de tijd dat wij in Cusco zijn. Ieder gehuchtje heeft zijn eigen burgemeester en aan de reclameborden te zien is het een populair ambt.

Lokale orchidee uit het dal bij Machu Picchu

Volgens de taxichauffeurs zorgen ze vooral goed voor zichzelf en komen de belangen van de burgers op het tweede of derde plan. De inkomensverschillen tussen rijk en arm zijn hier nog steeds groot, de trek van het platteland naar de grote steden ook. Iedereen probeert iets van zijn even te maken.

Tempel met de drie ramen, Machu Picchu

Kathedraal in Cusco en Plaza Mayor

Vliegen over hoge bergen, ver boven de boomgrens