Peru: Cusco & Machu Picchu - september

Het centrum van Cusco, de kathedraal op Inca fundementen

Het is even wennen in het centrum van Cusco! Opeens zijn de straten heel,  de taxi’s aanzienlijk jonger dan 25 jaar en de toiletten begaanbaar. Redelijk wat mensen spreken Engels, vertellen over de omgeving en gooien zelfs commerciële visjes uit. De prijzen zijn opeens in dollars en de keerzijde is natuurlijk dat de prijzen vijf keer zo hoog zijn.

Met Willeke bij Abrazos, weer even aan het werk

Een van de redenen dat we in Cusco zijn is om Willeke te ontmoeten, mijn bijzondere oud-collega die hier in 7 jaar tijd vanuit het niets autisme centrum Abrazos heeft opgebouwd. Uniek in Peru en geweldig om te zien. Het centrum heeft nu een eigen onderkomen waar diagnostiek, oudercursussen en groepstherapie verzorgd worden door het team Peruaanse pedagogisch medewerksters. Daarnaast is er ondersteuning voor ouders en kinderen thuis. We hebben het met Willeke en haar partner over cultuur-verschillen en wat je kan verwachten van ouders en instanties. Het is een pad vol hobbels en gelukkig ook stappen vooruit.

Wachten op mama na therapie

De samenwerking met lokale organisaties en psychiaters groeit en de bekendheid neemt toe. Ik heb veel bewondering voor Willeke om zo’n lange tijd met zoveel enthousiasme en gedrevenheid hier te werken. Het is zo’n groot verschil of je hier als toerist rondloopt of aan het werk bent. Het is zo’n groot verschil of je in Nederland woont of in Peru. Ondersteuning in het omgaan met autisme zit hier niet in de gezondheidszorg, ouders moeten het zelf betalen. Dat is voor veel ouders hier lastig. Gelukkig krijgt Willeke ook ondersteuning uit Nederland om de organisatie op te bouwen. Uiteindelijk doel is om Abrazos te laten draaien met Peruaanse inkomsten. Voor meer informatie of een zeer gewaarde donatie kijk op www.abrazos.nl

Machu Picchu in volle glorie

We nemen de trein richting Machu Picchu, er is keuze uit 3 service cq prijs-niveau’s (75 tot 400 USD), geen van allen echt goedkoop en dat geldt ook voor de toegang tot de Machu Picchu zelf. De reis is al een belevenis op zich, vanuit de prachtige, brede vallei van Cusco rijdt een ouderwetse trein door een steeds smaller wordend rivierdal met aan beide zijden hoge bergen naar de voet van de berg waarop de Machu Picchu gebouwd is.

Een overgetelijke treinreis door het dal

De echte diehard gaat trouwens te voet via het Inka Trail naar de Maccu Picchu, 4 dagen wandelen over toppen van 4.200 meter hoog. Wij niet, want we hebben op deze hoogte nog steeds moeite met een trap van meer dan 20 treden. Machu Picchu is gelukkig verborgen gebleven voor de Spanjaarden en daardoor na 500 jaar nog redelijk intact. Het lijkt erop dat het stadje met een kleine 1000 inwoners gewoon opzettelijk verlaten is. Pas in 1911 is het door de Amerikaan Hiram Bingham weer ‘ontdekt’. Storend vinden wij wel dat alles wat los zat naar musea in de USA en andere landen verscheept is en nooit is teruggegeven. Helaas is het meer cultureel erfgoed zo vergaan.

Het nevelige weer zorgt wel voor een mysterieuze sfeer

We treffen het niet met een gedeeltelijk sombere en druilerige dag. Wat we zien is wel geweldig, zowel door de omvang, door het vernuft, maar ook door het geploeter in rots en steen. Indrukwekkend is vooral de wijze waarop enorme stenen op maat gehakt werden en zonder cement naadloos op elkaar gestapeld werden. En natuurlijk de nog steeds onbekende wijze waarop ze deze enorme stenen überhaupt daar gekregen hebben! Het ziet er echt uit als een stadje, en de tempels zijn nog steeds prachtig. Met openingen waar de zon doorheen schijnt met zonnewendes en meer verwijzingen die niet allemaal begrepen worden. Op de steile hellingen rondom de stad zijn overal terrassen aangelegd voor de landbouw, wat een inzet. Het moeten goede organisatoren geweest zijn!

Wat een bijzondere plek, om stil van te worden

Aan het eind van de middag loop ik een paar kilometer naar de Poort van de Zon, de oude toegangspoort, waarvandaan er een prachtig uitzicht is op de Machu Picchu. Hier is het stil en als de zon doorbreekt ligt daar de stad in volle glorie tussen de omringende bergen. Ik probeer me in te leven hoe de Inka pelgrims van weleer dit ervaren hebben. Ontroering, trots en ontzag komen bij mij boven.

Het stadje aan de voet van de berg lijkt op een dorpje uit Asterix en Obelix, alleen de Antiek en Kolen winkeltjes heten hier: Souveniers en Restaurant. Daartussen verdringen zich de masseuses, hier heerst de toerist.

De heerlijke binnenplaats van het Ninos Hotel in Calle Meloc

In Cusco verblijven we in het sympathieke Ninos Hotel. Opgericht door de Nederlandse Jolanda van den Berg om inkomsten te verwerven voor de ondersteuning van straatkinderen in Cusco. Het is inmiddels uitgegroeid tot een keten van 3 hotels en gezamenlijk onderhouden ze 5 kinderrestaurants waar rond de 600 achtergestelde kinderen dagelijks een maaltijd, huiswerkondersteuning en sportactiviteiten krijgen, tanden poetsen en twee keer per week onder de douche mogen.

We bezoeken het kinderrestaurant in Calle Ferro en het is indrukwekkend. Het ziet er zo leuk uit! Als eerste bekijken we in de piepkleine zelfgetimmerde bioscoop (zo’n 20 zitplaatsen, een grote tv en dvd-speler) een filmpje over het project.

Tandenpoetsen in het Kinderrestaurant van Ninos

De kinderen verdienen punten met alledaagse dingen om naar de bios te mogen, een ongekende luxe in hun leven en zeer populair. Ook voor de popcorn en cola sparen ze punten, het is net echt. Er is ook een bibliotheekje met veel te weinig boeken en een grote sportzaal, maar de vloer is hard aan vervanging toe. Het kost heel wat moeite om alles draaiend te houden, maar we kunnen ons goed voorstellen dat het voor de kinderen veel uitmaakt in hun leven om hier dagelijks te komen. Donaties zijn altijd welkom!

www.stichtingninos.com

Saqsaywaman fort in Cusco, wat een bouwwerk!

Een paar dagen lang verkennen we Cusco en omgeving. Bijzonder is een mooie dag waar we ons met een taxi hoog in de bergen laten afzetten en al naar beneden wandelend  4 Inka-monumenten bezoeken: een badhuis, een jachtslot, een mortuarium - ook de Inka’s mummificeerden hun edelen - en het indrukwekkende fort van Saqsaywaman wat uitkijkt over Cusco.  Opvallend is dat al deze monumenten een combinatie zijn van gebruik en heilige plaats. De ligging is bijzonder en altijd gerelateerd aan de bergen (de voorouders) water (de scheppende kracht) of de aarde (de moeder).  Het geloof had een grote plaats in het leven van de Inka’s.  Tipon, een andere  heilige plaats annex landbouw-centrum bezoeken we later te paard. Er is nog zoveel wat we niet gezien hebben in de buurt, de Inka’s bouwden knap stevig!

Eeuwenoude irrigatie kanalen in Tipon

Cusco dankt zijn ontstaan aan een bijzondere plaats ten opzichte van het Zuiderkruis en was eeuwenlang de hoofdstad van het Inka-rijk. Voor die tijd was de streek ook al bewoond door ontwikkelde indianen. Van de Inka’s is bijzonder dat ze een enorm rijk opbouwden in het huidige Bolivia,  Chili en Peru met rond de 10 miljoen inwoners. In 1532 kwamen de Spanjaarden en troffen een intern verdeeld land aan als gevolg van broederstrijd en ziektes die aan hun komst vooraf waren gegaan. 250 Spanjaarden – waarvan 80 te paard – waren in staat 100.000 Inka’s te verslaan en de koning gevangen te nemen.

Straatje in Cusco, Inka fundamenten en statenplan

De Spanjaarden hebben nogal huisgehouden en veel van de Inka- gebouwen ‘hergebruikt’ lees gesloopt en er in Spaanse stijl iets nieuws voor neer gezet. De fundamenten en de onderste 2-3 meter bleven, de rest werd opnieuw opgebouwd. Veel omwille van het geloof….. De schatten en kunstwerken werden vernietigd of omgesmolten. Hier heerst een nieuwe orde! Tegenwoordig is vrijwel de hele Peruaanse bevolking Katholiek.

De Inka’s vereerden de zon en maan en Pacha Mamma als moeder aarde. 3 dieren spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven en waren heilig: de Condor als de voorouderlijke tijd en spreekbuis voor de goden, de Poema als de huidige tijd en de  slang als het duistere onderaardse.

Grappige ontmoetingen, señora met lama

Bijzonder is dat de binnenstad van Cusco is gebouwd in de vorm van een Poema en ieder stuk in het stratenplan heeft een heilige betekenis. Pacha Mamma krijgt nog steeds regelmatig iets geofferd – vooral alcoholische versnaperingen – om te voorkomen dat ze uit zichzelf iets tot zich neemt. Volgens ons houdt ze gewoon van een neutje…..

Kleurige traditionele kleding, iedere streek anders

Cusco en omgeving zijn toeristisch - ze noemen zich niet voor niets de culturele hoofdstad van Amerika – en dat trekt honderdduizenden toeristen per jaar. 

Heel andere producten op de markt, veel quinoa en granen

Anders dan de jongeren op veel andere plekken in Zuid Amerika zijn het hier ook toeristen die iets te besteden hebben. De economische situatie van veel Peruanen is dan ook de afgelopen jaren vooruit gegaan. De taxichauffeurs zijn onze belangrijkste bron van gesprekken over de lokale politiek, want ze hebben tijdens de rit alle tijd voor ons. Er zijn verkiezingen voor burgemeester in de tijd dat wij in Cusco zijn. Ieder gehuchtje heeft zijn eigen burgemeester en aan de reclameborden te zien is het een populair ambt.

Lokale orchidee uit het dal bij Machu Picchu

Volgens de taxichauffeurs zorgen ze vooral goed voor zichzelf en komen de belangen van de burgers op het tweede of derde plan. De inkomensverschillen tussen rijk en arm zijn hier nog steeds groot, de trek van het platteland naar de grote steden ook. Iedereen probeert iets van zijn even te maken.

Tempel met de drie ramen, Machu Picchu

Kathedraal in Cusco en Plaza Mayor

Vliegen over hoge bergen, ver boven de boomgrens