Een record, Ilha Grande & Santos 14-31 oktober

De oceaan kant van Ilha Grande, hier schijnt de zon

Om met het record te beginnen: op weg naar Florianópolis hebben we het afgelopen etmaal 170 mijl afgelegd! Dat is gemiddeld ruim 7 knopen en wat gingen we lekker hard voor zeilboot begrippen. 7 knopen halen we wel vaker, maar 24 uur lang nog nooit. Dan schieten de afstanden ook lekker op, 2 etmalen varen wordt ineens 1,5 etmaal. Aankomen in het donker is het gevolg, dus ankeren we om 02.00 uur in de buitenbaai in afwachting van daglicht. 

Maar laat ik bij het begin beginnen. Na Rio zeilen we in een nachtje naar Ilha Grande. Een watersportparadijs met 365 eilanden en eilandjes (lees rotspuntjes) en even zoveel ankerplekken in baaitjes en inhammen. Het landschap doet ons erg denken aan Noorwegen, hoge rotsachtige bergen begroeid met bomen, diepe inhammen en zelfs één echt fjord. De palmbomen passen niet helemaal in het plaatje en de temperatuur is 15 graden hoger.

Saco de Mamangua: en hier zijn de wolken

Maar wel: mist, regen, flarden wolken die zich over de hoge kammen van Ilha Grande heen vouwen. We krijgen er een winters gevoel van, dus ik diep een blik zuurkool op en we eten stamppot met worst. Het is net of we “thuis” zijn, want ik hoor dat in Nederland na de warmste dag in oktober ook de eerst novemberstorm in oktober zich aankondigt.

We ankeren een paar dagen op de mooiste plekjes, wandelen door regenwoud naar het prachtige strand Lopez Mendes, iedere mijl die we varen heeft verrassingen. We liggen in Saco do Ceu. een holletje helemaal omgeven door land. De gids belooft ons de weerkaatsing van de sterrenhemel in het water, zo stil is het er. De stilte klopt maar wij zien alleen de weerkaatsing van regendruppels in het water.

Ankeren bij Lagoa Azul, achter de boot snorkelen

We snorkelen op de ankerplaats van Lagoa Azul, met prachtig helder water.

Achterin de baai ligt Parati, een plaatje van een dorpje. Voorheen een plaatsje waar het eerste goud afgevoerd werd richting Portugal (de Brazilianen hebben het nog steeds over ''gestolen'') en uit die tijd stamt ook de rijkdom. Daarna aan zijn lot overgelaten omdat er betere plekken waren voor het transport. De afgelopen 15 jaar is het opgeknapt en voorzien van talloze restaurantjes, souvenirshops, galeries en pousada's om te overnachten. Parati ligt laag bij het water en de huizen zijn zo gebouwd dat bij hoogwater het water net door de straten spoelt en alle vuilnis en dergelijke netjes afvoert naar zee.

Parati met de zeewater straatjes

Het systeem stamt van voor het plastic, dat is duidelijk. De huizen zijn in vierkantjes gebouwd met in het midden tropische binnentuinen, we zien er een paar bij pousada's, prachtig! In deze baai kan je wel 365 dagen rondvaren en wij hebben er maar 5! We genieten er wel van, dat is zeker.

We eten samen met Fabio, Cecillia en hun zoontje Igor op de Planckton. We hebben hen eerder ontmoet in Vitória en het is gezellig om weer met zeilers aan tafel te zitten. Zij hebben veel gevaren in Brazilië en wonen al jaren aan boord. Ze leven van wat ze verdienen met charteren en als het onderhoud van de boot beheersbaar blijft, is het leven vrij simpel. We zijn in Brazilië al vaak mensen tegengekomen die genoegen nemen met een veel simpeler leven en ook minder stress.

Simpel leven, alleen te bereiken per boot

Een huisje van leem op de berg, golfplatendak, veranda voor als het regent, een vissersbootje voor de deur, wat heb je meer nodig? Wij denken dat het klimaat daar ook een rol in speelt, maar mensen buiten de steden lijken meer met de dag te leven. Of misschien zijn er gewoon zoveel mensen en is er zoveel ruimte (in vergelijking met Nederland) dat je veel meer mogelijkheden hebt om je eigen leven vorm te geven?

De laatste dag varen we naar de idyllische Saco de Mamangua, een echt fjord met hoge, beboste hellingen. We gaan alweer een waterval te bezoeken en wederom zijn we te laat en dreigen we vast te lopen in de modderige mangroves. Ditmaal door een onverwachte omschakeling naar zomertijd waardoor we misrekenen met hoog water. We kunnen er met de peddel nog nét uitkomen met de dinghy. Dan blijft er niets anders over dan op ons achterdek te zitten met een glas champagne om Roel's verjaardag te vieren en intens te genieten van de omgeving en de stilte.

Een beetje couleur locale, het past al aardig

In alle vroegte vertrekken we zondagmorgen uit Mamangua. Het onthaasten is nog niet helemaal ingesleten in ons levenspatroon: op maandagmorgen moeten we in Santos zijn om het water uit te gaan. Het is 130 mijl varen en dat moet nét kunnen in een etmaal. Onderweg zien de we de eerste 2 pinguïns langskomen! Ze zijn vast een beetje afgedwaald in de vorige storm uit het Zuiden, maar het blijft bijzonder. Met onze beperkte kennis van pinguïns zouden het Maggelhaen pinguïns kunnen zijn.

Om klokslag 9.00 liggen we in Santos bij de werf Pier 26. We kunnen pas om16.00 uit het water, dus het onthaasten begint gelijk weer. Wat een heerlijke werf om te werken.

De witte band is al af, nu de neus nog

Goed uitgerust, verzorgd, iedereen is behulpzaam en vriendelijk. Flink wat kolossale hallen om schepen tot 20 meter te spuiten, want een beetje Braziliaan wil wel ieder jaar een ander kleurtje. En een aantal klassiekers die hier een totale refit krijgen. Er wordt vakwerk geleverd! In 1 week krijgen ook wij veel werk gedaan. Onderwaterschip schoon en in de antifouling, huiddoorvoeren voor watermaker en grijswatertank, witte buitenband, neus en spiegel geschilderd, watermaker geïnstalleerd, schroefas-afdichting weer op orde, de gaten in het purschuim weer dicht en nog een paar handen vol klussen van de lijst. We lopen de achterstand in!

 vlnr koelkast, dieselpomp,waterpomp, watermaker, lenspomp

Op het droge zijn er verschillende schepen “bewoond”en al snel kennen we de vaste mensen. Over en weer zijn er bezoekjes, het uitwisselen van tips, vergelijken van kaarten, samen eten en drinken. De dagen vliegen voorbij. Het is echt fijn om te werken met een professioneel team op de werf, afspraken worden nagekomen en wat geleverd wordt is van goede kwaliteit.

Als ik betaal en afscheid neem op kantoor krijg ik van Eliane een cadeautje: een flesje rode nagellak. Ik had haar een compliment gegeven voor haar blauwe nagels en ze vond dat ik ook wel toe was aan een vrolijk kleurtje. Ik kan niet wachten tot de resten purschuim afgesleten zijn en ik ook weer damesachtig door het leven kan gaan.... Voor Eliane had ik een paar klompjes meegenomen en ook van de anderen op de werf nemen we hartelijk afscheid. Als we ooit nog veel aan de boot moeten werken, zou ik het hier willen doen!

Afschuimen van de gaten in de keuken met pur, wat een troep

We varen de 240 mijl naar het zuiden in 34 uur! Steeds halve wind uit zuid oost, 1 rif in het grootzeil en de genua 1 of 2 riffen ingerold afhankelijk van de wind. Heerlijk zeilweer en voor Tara een optimale combinatie. Nu hebben we een weekje ''vakantie'' voor de boeg in Florianópolis in de Baai van Santa Catarina. Ik heb de hangmat al klaarliggen. Het wordt onze laatste stop in Brazilië voor ons visum 17 november verloopt.

Bamboo bos, indrukwekkend!

Ze lopen achter hier: Patricia is een MRS!

Pech! weerstand van de scheidingstrafo is doorgebrand

De Parati 2 het beroemde schip van Amyr Klink in Parati

Alles is scheef in Parati

Brasilia 11-13 oktober

Aan het eind van ons bezoek aan Rio laten we de boot 3 dagen achter om naar Brasilia te gaan, de ultra-moderne hoofdstad van Brazilië.

zeilers gespot bij het Nationaal congres gebouw....

In 1883 is er door Dom Bosco in Italië een utopische stad voorzien, gebouwd in Zuid Amerika. Het spreekt de Brazilianen tot de verbeelding en al in 1891 komt het plan voor een nieuwe hoofdstad in de grondwet. Halverwege de jaren '50 wordt het door de toenmalige president Kubitschek concreet gemaakt en wordt er in 42 maanden een nieuwe hoofdstad gebouwd. Hij was bang dat als de stad niet gebouwd zou worden gedurende zijn regeringsperiode, het plan weer in een bureau-lade zou verdwijnen.

Brasilia ligt in het midden van het land en zou daardoor meer recht doen aan het noorden en midden van Brazilië dan Rio. Daarvoor was er alleen pampa, grasland met lage struiken op de hoogvlakte van Brazilië.

Centrale as met de televisie mast

Het moest een grootse stad worden en dat is het ook geworden. Nadat de regering verhuisd was naar Brasilia volgden langzamerhand tal van andere organisaties als banken en aan de regering verbonden organen. Brasilia is opgezet als een utopisch stad, alles moest kloppen en de architectuur is monumentaal. Met de grote gebouwen in het centrum werd de toon gezet. Ook de andere gebouwen zijn bijzonder, strak en groot. Er is duidelijk veel aandacht besteed aan het ontwerpen van ieder wijk, met ruim opgezette wegen, groen, en parken. Alles is netjes gerangschikt in de stad: alle hotels zitten bij elkaar, de banken, alles wat met kunst te maken heeft en daarom heen strekken, als twee vleugels, de woonblokken zich uit. In ieder woonblok zit dan weer een winkelstraat voor de dagelijks boodschappen. Alles wat je verder wilt kopen vind je in de grote shopping malls, in Brasilia staat een van de grootste van het hele land.

Kathedraal bij nacht

Nadat de stad opgenomen is in de lijst van werelderfgoederen, mag er in de stad niet meer gebouwd worden. Alles oogt ruim en groen en dat blijft ook zo. Om Brasilia heen zijn wel verschillende satelliet steden gebouwd waar in totaal 2,2 miljoen mensen wonen.

Ik moet eerlijk zeggen dat het in eerste instantie niet de stad is waar we blij van worden, maar de hotelkamer! In het weekend zijn de hotels bijna leeg en we hebben onszelf getrakteerd op een balzaal van een kamer, met een enorm bed, fauteuils, zwembad en sauna. En dat alles voor een prikje. Het zwembad en sauna delen we natuurlijk met de andere gasten, maar aangezien die er bijna niet zijn.....zitten wij aan het eind van de middag met een Caipiroska aan het zwembad met z'n tweetjes.

We hebben er echt plezier in, onze balzaal

Het is echt genieten. We hebben ook nog goed internet, dus we kunnen zelfs een filmpje kijken in een taal die we verstaan. Op zaterdagochtend hebben we een werkochtend en zitten we aan de eettafel alle twee achter de PC. Roomservice brengt de koffie, wat een heerlijkheid. We vragen ons natuurlijk wel af of we daarvoor helemaal naar Brasilia moeten gaan, ook in Rio hebben ze leuke hotels nietwaar?

Tussendoor gaan we dus de stad in. Het moet gezegd: de stad is zeker fotogeniek. De foto's zeggen meer dan ik kan schrijven, dus veel foto's deze keer.

de drie bogen  brug, de namen zijn niet erg  origineel

Alles ligt ver uit elkaar en een tour of taxi is echt nodig. De regeringsgebouwen zijn erg mooi. Aan het plein van de drie machten ligt het presidentieel werkpaleis, de senaat en het congres en het hoge gerechtshof. Langs de enorme avenue ernaartoe staan aan beide kanten de gebouwen waar de ministeries gehuisvest zijn, we tellen er zeker 10 aan iedere kant.

Op zondag is het presidentieel werkpaleis open en bezoeken we ook de senaat en het congres. Er is veel belangstelling van Brazilianen en de rondleidingen zijn dan ook druk bezocht. Het interieur van de gebouwen is door de architecten ontworpen en er staan dan ook overal mooie, moderne jaren 60 meubels. Alles klopt, zelfs de langgerekte binnentuin is kunstzinnig verwerkt in de groene hal van het congres. Al is het centrum 53 jaar oud, het oogt nog steeds heel modern. Ik kan mij voorstellen dat het, toen het gebouwd werd, nog veel meer indruk maakte. Vernieuwend!

Het hooggerechtshof aan het plein van de drie machten

De kathedraal is een voorstelling van de doornenkroon van Jezus, met links het brood van het laatste avondmaal en in de klokkentoren de bekers waaruit gedronken werd. Erg mooi met veel glas-in-lood en binnen enorme zwevende engelen.

Het museum voor moderne kunst lijkt op een planeet met een gasring eromheen. Zo heeft ieder gebouw een verhaal en een symbolische betekenis.

Het mooist vinden we allebei de kerk van Dom Bosco. Een vierkant gebouw met simpele gotische zuilen een mooi plafond en verder alleen glas: blauw in alle tinten met stukjes wit, alsof je naar een sterrenhemel kijkt. Het geeft een prachtige, onaardse sfeer in de kerk.

Dom Bosco Sanctuary

In het midden een enorme kroonluchter van kristal. Als je er trouwt kunnen ze daar voor 5.000 Euro extra ook een enorme spiegel onder laten leggen en dan loop je tussen licht en de weerkaatsing daarvan naar het altaar. Zonder dat gewoon een rode loper.

Om de stad heen is aan de ene kant een enorm park en aan de andere kant een meer aangelegd. Op zaterdagavond eten we aan het meer in een gebied met restaurantjes, bars en palmbomen langs het water. Ook hier alles netjes bij elkaar. De sfeer is geanimeerd en het is druk. Veel mensen lijken elkaar hier te ontmoeten, stoelen worden aangeschoven, er wordt gegeten en gedronken, tussen door tv gekeken, de band speelt. Iedereen is duidelijk in goeden doen hier.

Hoe mooi alles ook is, onze stad is het niet. We verdwijnen een beetje in de grootsheid van de gebouwen en de ruimtes ertussen. We hebben vooral bewondering voor wat er gerealiseerd is, maar sfeer hebben we er niet gevonden. Wel aardige mensen, die kom je overal tegen. Wat missen de mensen die we hebben gesproken het meest? Een strand!

interieur van de kathedraal

Op de terugweg vragen ons af hoe de senatoren en congres-leden zich voelen in dit deel van Brazilië. Geen armoe gezien, geen favela's, geen verkeerschaos, hoe kun je verantwoord beslissingen nemen vanuit een Utopia?

Presidentieel werkpaleis aan het plein van de drie machten

Op wacht bij het Presidentieel werkpaleis van mevrouw Dilma

Presidentieel paleis buiten de stad, aan het meer

Groene zaal, ontmoetingsruimte van het Congres met binnentuin

Buitenlandse zaken, het paleis van Itamaraty

senaat links, congres rechts tussenin de H van Humaniteit

Dom Bosco kerk aan de buitenkant

Binnenkant van de kerk met de kroonluchter, weegt 2,2 ton!

Forro band in Cultureel centrum, wat een verschil met Olinda

Voorjaar in Rio de Janeiro 1-10 oktober

De baai van Rio, rechts het suikerbrood

Zoals bij de drie grote steden hiervoor, komen we ook in Rio aangezeild als het al donker is. Niet ideaal. Door alle lichtjes op de kant is bijna niet te zien wat de navigatie-verlichting is. Roel zit meestal beneden, kijkt op de plotter en bepaalt de koers. Ik sta achter het roer en kijk om me heen en vaar in de opgegeven richting. We hebben gemerkt dat het zo het beste werkt. We hadden ons erg verheugd op de aanloop naar Rio de Janeiro. Er zijn van die steden die met hun foto's in je geheugen gegrift staan. Het “Suikerbrood”, de grote rots in de ingang van de baai en het reuzen beeld van Christus boven de stad kent iedereen . Van Buenos Aires heb ik dat bijvoorbeeld niet, dan zie ik gelijk tango-dansers voor mij. 

Christo Redentor, 650 meter boven zeeniveau

We varen nu het Suikerbrood voorbij in het donker en er is wat scheepvaart, dus geen foto's en geen aandacht voor dit historische moment. Als we Rio verlaten wordt dit ruimschoots goedgemaakt.

Op de toeristenkaart van Rio de Janeiro staan 37 bezienswaardigheden, 19 kerken, zeker 40 musea, 10 parken, 37 grote winkelcentra, 54 theaters, 26 stranden en nog veel meer. Het is een enorme stad die zich tussen de granieten heuvels en de vele stranden om de baai vlecht. Van het rijtje hierboven zien we eigenlijk maar heel weinig, 0 musea, 0 winkelcentra en 0 theaters. We hebben vooral behoefte om even te doen wat de Carioca's doen, zoals de bewoners zichzelf noemen.

We ontmoeten Carla en Robbert, via een vriend uit Nederland. Zij wonen in een buitenwijk van Rio in een huis met veel binnen/buiten ruimte, tropisch groen, zwembad, bewaking bij de ingang van de wijk en strand om de hoek. We hebben een heerlijke dag bij hen, heel veel uit te wisselen over hun en ons leven en lekker eten in een restaurant met ter plekke gebrouwen bier. 

Gezellig: met lokaal gebrouwen bier Noi

Het is bijzonder om te merken hoeveel meer we kunnen zeggen in onze eigen taal met een gedeelde culturele achtergrond. Zij vertellen over Brazilië, (klein)kinderen op privé scholen, verjaardagspartijtjes met alle ouders en kinderen uit de klas in een partycentrum met bediening en entertainment. Als het je goed gaat in Brazilië is er veel leuks te beleven. In Nederland is dat ook zo, maar de verschillen zijn minder groot. We nemen afscheid met een gevoel van vriendschap.

Op zondag zijn de autowegen door de parken en langs de stranden dicht voor auto's. Mensen wandelen, fietsen, lopen hard, skeeleren, voet- en volleyballen en liggen op het strand en drinken wat.

Copacabana strand

Er is een ontspannen sfeer. We lopen langs het strand van het beroemde Copacabana, Ipanema vinden we gezelliger en Leblon heeft een prachtig surfstrand. We lunchen uitgebreid, liggen op het strand tussen de Carioca's al is het niet echt warm en nemen we bus terug.

Om een heel andere kant te ontdekken bezoeken we 2 favela's (sloppenwijken) met een gids: Rochinha, de grootste favela van Rio met rond de 200.000 inwoners, en Canoas, een kleinere ten westen daarvan. Later horen we dat Rochinha een favela “chic” is, de meeste mensen die er wonen hebben gewoon een baan maar verdienen te weinig om elders te wonen.

De wirwar van huizen in Canoas

Bij Canoas is een metro in aanleg wat de aantrekkelijkheid van het gebied enorm vergroot en ook die wijk is trendy aan het worden. De beeldvorming speelt een rol merken we. Als wij iets horen of zien over de favela's zijn het beelden van drugshandelaren, schieten en politie, gevaar met hoofdletters. Maar, zoals in de meeste arme wijken op de wereld, is het merendeel van de bewoners bezig iets van zijn leven te maken. Ze werken, voeden kinderen op en leven samen. De favela's die wij bezoeken zijn gepacificeerd, dat wil zeggen dat de politie daar de scepter zwaait, waar voorheen een drugs/wapenhandelbende dat deed. De pacificatie van de eerste favela verliep met veel geweld en doden. Geen goed voorbeeld. In het vervolg werden de pacificaties aangekondigd en wie iets te vrezen had, kon op tijd vertrekken.

De elektriciteitsvoorziening

De politie zorgt dat het rustig blijft, maar ook voor hen zijn bewoners beducht. Omdat er corruptie is, arrestaties niet altijd een duidelijke aanleiding hebben en de arrestant ook niet altijd terug komt. Brazilië heeft de meest 'gewelddadige' politie van heel Zuid Amerika. Toch lijkt er zeker minder geweld te zijn dan voorheen en kunnen functionarissen van overheidsdiensten nu de wijken in. De bendes zijn er nog steeds: zij leveren wapens aan rebellen in Zuid en Midden Amerika, die betalen in cocaïne, dat heeft straatwaarde en zo is de cirkel rond. Zij opereren nu vanuit andere wijken die nog niet gepacificeerd zijn of werken geraffineerder.

Een favela is soort vrijstaat met een wirwar van steegjes en trapjes. De huizen worden bovenop elkaar gebouwd, omdat favela's niet meer mogen uitbreiden. Een doolhof voor ons, maar als je er woont, weet je snel de weg vertelt de gids die zelf in Canoas woont. In de meeste favela's zijn geen straten met namen. Post haal je op in één van de cafe's of winkels en als je bezoek krijgt moeten ze even de weg vragen en brengt iemand ze. Naar Nederlandse begrippen ziet het er niet uit, maar hier functioneert het. 

Rocinha, een mozaïek van van huizen en steegjes 

Grappig detail is dat de favela-bewoners bij het ontstaan van de wijken alleen op de heuvels mochten bouwen en het nu de wijken zijn in Rio met het mooiste uitzicht. Soms is de grens tussen favela en villa wijk dan ook maar 1 enkele straat: links villa met zeezicht, rechts favela.

Het openbaar onderwijs in de favela's, maar waarschijnlijk ook in andere delen van Brazilië, is belabberd. Kinderen mogen niet blijven zitten, onderwijzend personeel krijgt slecht betaald, faciliteiten in de scholen zijn er bijna niet. Zo kan het gebeuren dat iemand op zijn 12e nog steeds niet kan lezen, schrijven of rekenen. Gezondheidszorg is gratis, maar erg beperkt en zelf zou ik hier niet in een openbaar ziekenhuis willen liggen.

Wijkoverleg in het café in Penha

Er zijn een aantal organisaties en projecten die zich het lot van de bewoners zonder vooruitzichten aantrekken. Een er van is het Nederlandse Ibiss. We gaan een middag met de oprichter en drijvende kracht Nanko van Buuren de favela Penha in. Zijn organisatie werkt al 26 jaar in de favela's van Rio, lang voordat er gepacificeerd werd. De organisatie werkt met lokale overheden en externe fondsen aan tal van projecten. Samen met buurtbewoners worden er plannen gemaakt en uitgevoerd. In de loop van de tijd zijn er zo netwerken ontstaan in de favela's waar kinderen sporten, jonge moeders begeleiding krijgen en jonge drugsbende leden een mogelijkheid krijgen om eruit te stappen en daarmee ook weer een goed voorbeeld geven voor jongere kinderen. 

Voetballertjes bij sportactiviteit van Ibiss

Er wordt opleiding geboden in de horeca en in andere vakken. Door netwerken, begeleiding en inzet van de bewoners zelf krijgen kansarme jongeren een baan en uitzicht op een ander leven. Studenten van de Universiteit van Rio hebben onderzoek gedaan naar traumatische levensgebeurtenissen onder 3.200 kinderen in de wijk, er waren er 3 die géén directe familieleden hadden die omgekomen zijn door geweld. Onvoorstelbare getallen voor mensen die opgroeiden zonder oorlog, armoede of onstabiliteit. Het volgende project van Ibiss is om wijkwerkers en leerkrachten bij te scholen in het signaleren van uitingen van deze traumatische ervaringen. Een moeilijk of een teruggetrokken kind krijgt dan de aandacht die het nodig. In Nederland gemeengoed, hier wordt geweld gezien als iets waar je mee moet leven. We maken kennis met de voorzitter van de eerste gekozen wijkraad, Ibiss ondersteunt de wijkraden in de uitoefening van hun taak. Toeristisch hoogtepunt is een rit achterop de motor door de favela naar sportveld en, helemaal aan de andere kant, het kerkje van Nosse Senhora da Penha. 

Nosse senhora da Penha

De motor is hét vervoermiddel in de wijken en op de terugweg gaan we naar beneden door steile steegjes, trapjes af, knieën dicht tegen de bestuurder, anders raak je de muren. Het is een indrukwekkend bezoek.

Als je er doorloopt of rijdt lijkt het een “gewone” wijk. Wij voelen ons in de wijken niet onveilig, al zijn er vast ook favela's waar dat anders is. In de aanloop naar het WK voetbal en Olympische spelen zijn er gesprekken tussen favela's en gemeentebestuur over rust in de stad, maar ook TV-schermen in de wijken zodat de bewoners kunnen kijken. Voetbal is hier volkssport nummer 1! Door de internationale aandacht lijkt er wel wat te veranderen in de machtsverhoudingen. Het zijn weliswaar niet de armste mensen die protesteren, die hebben wel wat anders aan hun hoofd, maar de protesten stralen wel eigenwaarde uit. Wij zijn er ook nog, niet alleen dure stadions en gebouwen voor de buitenwacht maar ook goed onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen.

Het uitzicht als je de andere kant opkijkt

In die zin zijn de protesten en stakingen bijzonder. Het is voor het eerst sinds lange tijd dat er geprotesteerd wordt, dat de stem van de middenklasse gehoord wordt. En dat biedt uiteindelijk ook kansen voor de arme favela bewoners. De protesten zelf zien wij niet, we horen vaak de volgende dag dat er iets aan de hand geweest is. We hebben hier vrijwel geen internet, dus het is moeilijk om goed nieuws te krijgen. Ik hoop dat het niet uit de hand loopt en de terechte vragen naar onderwijs en gezondheidszorg ten onder gaan in geweld en onderdrukking daarvan.

Het Maracaná stadion, nét gerenoveerd

Het laatste onderdeel van leven in Rio is een voetbalwedstrijd in het Maracaná stadion waar volgend jaar de WK finale plaatsvindt. Via internet komen we in contact met Sergio, een voetbalfan die voor buitenlanders kaartjes regelt en als het even kan ook mee gaat. Dat laatste lukt niet, omdat de wedstrijd een week van te voren een dag wordt verplaatst. Hier bepalen namelijk de TV-stations wie er op welk moment mag spelen, zodat er steeds een goede wedstrijd is om uit te zenden. Nu plannen de mensen zelf ook niet lang vooruit, dus dat maakt niet zoveel uit. De avond van te voren eten we met Sergio in hartje centrum met de tafels en stoelen op straat en live muziek, een erg leuke avond!

Altijd leuk om te winnen! Flamengo fans

We zien de wedstrijd Flamengo (uit Rio) tegen Internacional in de Braziliaanse competitie, die “wij” winnen met 2-1. Er zijn 25.000 bezoekers in het stadion, bijna allen Flamengo aanhangers, waarmee het voor een kwart gevuld is. De sfeer is geweldig: fans in clubkleuren, vaders met kinderen, veel stellen, maar ook gezinnetjes. Er wordt gezongen, gefloten, gejuicht en gezwaaid. Het is maar een voorproefje van als het vol zit, naar zelfs nu is het super leuk.

Als we uit Rio vertrekken varen we langs bekende plekken, de wijken die we bezocht hebben, de stranden, de mensen die we ontmoet hebben. We hebben misschien niet veel gezien, maar wel veel beleefd.

Www.favelatour.com.br voor de tour door de favela's

www.ibiss.info over het werk van Ibiss in Rio. Informatie, Ibiss in een oogopslag en film. Goed doel ook!

http://futebolnomaracana.blogspot.com.br/ De site van Sergio voor voetbalkaartjes en informatie

www.more2win.com in Penha ontmoeten we oprichter Tim van Dooren. Jonge Nederlandse ondernemer die rondom WK en Olympische spelen dagen organiseert waar gasten van grote bedrijven de favela in gaan, en rondom sport kinderen en bewoners ontmoeten en daarmee sportprojecten steunen daar. Dus als je plannen hebt met je bedrijf richting WK/OS is dit een uitgelezen kans om de andere kant van Rio te zien.

Koffiedrinken en chique taartjes bij  Colombo

Schoonheid in de Botanische Tuin van Rio

Visser met mee-eters in de wacht

Vitória 23-30 september

nachtvlinder in de haven van Vitória

We zijn inmiddels op weg naar Rio de Janeiro, ruim 1.000 km zuidelijker en dat is goed te merken. Enerzijds aan het weer, want voor het eerst in een jaar komen er weer depressies over. Somber weer, veel wind en langdurige regen. Ze komen uit Argentinië, geen wonder dat de Brazilianen niet van de Argentijnen houden. Dus de lange broeken en truien worden uit de mottenballen gehaald. De depressies zijn koude-fronten en geven nogal wat wind uit zuidelijke richting en dat is nu net waar we naartoe willen. Bijkomend effect van de vele wind is een zeer forse en onaangename golfslag, mede door de wind die tegen de stroom ingaat. Dit gaat ons schema en onze reis voor de komende maanden bepalen: we gaan depressie-zeilen! Ofwel, we wachten tot een depressie voorbij is, gaan dan zo snel mogelijk de zee op en duimen dat we op de plaats van bestemming zijn voordat de volgende depressie zich weer over ons uitstort. Gelukkig is dit met huidige weersinformatie veel makkelijker dan in het verleden. En we gaan natuurlijk de zomer tegemoet!

Pedra Azul begin van de morgen, ander weer!

Anderzijds merken we het ook aan de steden. Vitória een heel andere stad dan Salvador en dat is een voorteken van wat ons in het zuiden van Brazilie verder te wachten staat. Had Salvador een duidelijk Afrikaanse inslag - inclusief de armoede - Vitória oogt westers met flink wat hoogbouw, luxe winkels en voortrazend verkeer. Opeens zijn de straten goed geplaveid, de mensen beter gekleed, de auto's nieuw, de gebouwen zijn af en afgewerkt, er ligt geen vuilnis op straat etc. De mensen zijn blanker en vooral slanker!

Ook de haven is anders. Vanaf nu zijn het Clube's, met zwembad, sportveld, forse speeltuin en diverse restaurants en cafés. Het ledental is een veelvoud van het aantal boten en het heeft sterk het karakter van een coutryclub, met vermaak voor het hele gezin.

Het beroemde blauwe korstmos

Vitória is een aardige stad, maar de depressies houden ons langer vast dan voorzien en zo spectaculair is het nu ook weer niet. In ieder geval geeft dat tijd om weer wat te klussen. Helaas zien we dat er meer kapot gaat dan wij in de schaarse tijd die we ervoor uittrekken kunnen repareren. Dat heeft ook te maken dat veel spul voor boten gemaakt is voor een paar weekendjes en 2 weekjes zomervakantie per jaar en niet bestand is tegen 365 dagen per jaar onder soms extreme omstandigheden. En het klinkt gek, maar ondanks al het werk in Salvador hebben we gewoon nog steeds een achterstand. En met Patagonie en Chile voor de deur, waar het weer minder is en de beschikbaarheid van onderdelen nul, is het nu of niet. We worden er soms wel knap chagrijnig van, wat we dan heerlijk op elkaar uitleven, want iets anders is er niet:-). Als de boot vol ligt met piepschuim, schuurstof en onderdelen verzucht Jacomine dat ze zich aan gaat melden voor de tv serie “Mijn man is een klusser” maar volgens mij heet het programma “Mijn vrouw wil steeds iets nieuws”. Tijd voor een uitstapje van een paar dagen naar het binnenland. Nu heeft Brazilie geen treinen en in de steden nauwelijks metro of tram. De bus is hier zo'n beetje het voornaamste middel van vervoer. 

Steeds weer nieuwe kleuren en vormen: Clusia

Dat betekent dat in de steden eindeloze stromen bussen zich een weg proberen te banen, terwijl ze het overige verkeer flink ophouden. De bussen gaan frequent, al kost het vinden van een tijdsschema en de juiste opstap- en uitstapplek wel veel moeite. Maar de Braziliaan is vriendelijk en behulpzaam. We vragen het en meestal is er wel iemand die dezelfde kant op moet en 'liften' we mee. In de spits is het geen uitzondering als er een paar honderd mensen eindeloos geduldig bij een busstation staan te wachten en als de juiste bus dan eindelijk komt, is deze overvol en zit er niets anders op dan te wachten op de volgende. We begrijpen maar al te goed waarom er hier gestaakt wordt.

Tussen de steden rijden duizenden comfortabele bussen. Die vertrekken van centrale opstappunten in de stad en de organisatie is erg goed. De langere afstanden zijn vooral 's nachts erg populair. 

Langs het touw naar boven, 45% helling

Maar deze bussen kruipen over de 2-baans wegen door heuvel- en regelmatig zelfs bergachtig terrein samen met een eindeloze stoet zeer langzame vrachtwagens. Echt opschieten doet het dus niet en niet geheel tot onze gemoedsrust proberen de bussen ook regelmatig de vrachtwagens in te halen. Ach ja, de meeste buschauffeurs trainen om Formule 1 coureur te worden.

We gaan naar Pedra Azul, een enorme granietklomp bedekt met groen/blauw korstmos, die een paar honderd meter boven de omgeving uitsteekt en die vooral bekendheid geniet van zijn waterval met een aantal natuurlijke 'zwembaden' of vijvers. De wandeling kan alleen met een gids gemaakt worden en we komen in een groep met 18 Brazilianen. Da's effe wennen, want bij iedere grasspriet moet er gefotografeerd worden. En dan gaat het natuurlijk niet om de grasspriet, maar om de Braziliaanse schone, die natuurlijk wel eerst haar haar goed moet doen, in de juiste pose moet gaan staan en natuurlijk een big smile moet opzetten. Ofwel, die wandeling van een paar kilometer neemt een halve dag in beslag. 

De vijvers van de waterval en uitzicht

Aardig is wel dat de gids veel vertelt en dat er een stijl stuk in zit waar we langs touwen naar boven en beneden gaan. De waterval staat  bijna droog, het heeft immers al een paar dagen niet geregend, maar gelukkig zijn de 10 meertjes op een rijtje goed gevuld. Gezwommen wordt er door de Braziliaanse schonen helaas niet. Wat ook tegenvalt is dat in de groep jongere Brazilianen er nauwelijks Engels gesproken wordt.

We maken 's middags een tocht te paard. Voor Jacomine is dat een hele overwinning, want 15 jaar geleden heeft ze in Marokko bij het paardrijden een pijnlijke landing gemaakt en een maandenlange blessure opgelopen. De manage ziet er luxe uit, alles is hier eco en biologisch en we vragen ons serieus af hoe dit economisch te verantwoorden is met de paar klanten die er zijn. Zal wel een rijke Braziliaan zijn! De paarden zijn Noorse Fjorden en zijn goed verzorgd en gemakkelijk te berijden. We maken een mooie tocht door Atlantisch regenwoud naar een ander punt van de meren, ook nu weer met toelichting van de gids. Alle gidsen hebben hier een opleiding “fotograferen van gasten” gehad lijkt het, zie hiernaast de mooie plaatjes, maar Engels spreekt niemand.  We zien zelfs een gordeldier! Eerder hadden we al de holen gezien, maar het dier zelf is echt bijzonder om te zien.

Foto van de gids, haar altijd goed met cap!

Als econoom kan ik het niet laten van een afstandje naar deze booming economy te kijken. Ik heb gemengde gevoelens. Sao Paulo en Rio verdienen samen 54% van het Bruto Nationaal Product en dat trekt niet alleen de economie, maar ook de machtsverhoudingen scheef. Zorgwekkender is dat de inflatie hoger is dan de salarisstijging. En dat alles hier op afbetaling gekocht wordt: je vakantie in 12 maanden, je bikini in 3 maanden of je 10 jaar oude auto in 60 maanden, als die dat al haalt.... Ik hoop dat wij iets van de kredietcrisis geleerd hebben, Brazilie in ieder geval nog niet.

Roel

Gordeldier

Lieve Noorse Fjorden